Podkarpacie kojarzy się wielu turystom i pielgrzymom z św. Janem z Dukli. Tu znajdują się miejsce Jego kultu: klasztor oo. Bernardynów w Dukli, Puszcza św. Jana na wzgórzu Zaśpit, "Złota studzienka" pod Cergową, "Święta Woda" pod Piotrusiem, źródło koło Komborni, kaplica w Prałkowcach. Chciałabym  bliżej Wam przedstawić "Złotą Studzienkę", miejsce kultu znajdujące się w wyjątkowo pięknym i cennym przyrodniczo miejscu, u podnóża północno-zachdnich stoków Cergowej, w "Rezerwacie Tysiąclecia na Cergowej".

Fot. Dominika Kocój Dukla Sanktuarium św. Jana z Dukli

Legenda głosi, iż tu była pierwsza pustelnia św. Jana. Tak o tym pisze o. Czesław Bogdański - gwardian klasztoru błogosławionego Jana z Dukli w ciekawej książce "Błogosławiony Jan z Dukli Wspomnienia z jego życia i czci pośmiertnej". Biografia ukazała się w 1903 r., w 2009 r. Ruthenus wydał jej reprint.

Fot. Małgorzata Różowicz

"Szybko minął miasteczko, na dom rodzicielski nie miał już siły choćby okiem rzucić, skierował się ku brzegom rzeczki Jasiołki, przebrnął takową i za chwilę wszedł w bór samotny co zalegał stopy Cergowej. Coraz bardziej obejmowała go puszcza leśna - i rzecz dziwna: coraz spokojniej było mu w duszy. Nawet nie zwracał uwagi dokąd idzie, szedł przez chaszcze i gęstwinę, gdzie cichy spodziewał się znaleźć odpoczynek. Pierwszą jego czynnością było, że znowu padł na kolana i z głębi duszy powtarzał raz po raz: - Dzieje się...dziej się wola Twoja Panie! Zrozumiał, że Bóg go powołuje i garnie wyłącznie dla Siebie, nie śmiał się sprzeciwiać woli Najwyższego Pana. Następnych dni na onej skale, którą lud okoliczny zwał: Zaśpit ,maluchną na starym drzewie zbudował kapliczkę, a tuż zaczął kopać studzienkę. Wkrótce z niej czysta jak kryształ wytrysła woda, a Jan z wdzięcznością ku Bogu nazwał sam to źródełko swą: złotą studzienką."

Fot. Małgorzata Różowicz

Przyszły święty był niepokojony przez miejscowych, tęsknił za rodziną, udał się więc do Dukli. Był tak zmieniony pustelniczym życiem, że nie poznała go nawet  własna matka. Zrozpaczony, rodzicielka  nie podała mu kawałka chleba, udał się w poszukiwaniu innej pustelni. Był przekonany, iż taka była wola Pana, Bóg powołał go do innej roli.

Fot. Dominika Kocój

Kiedy rozwinął się kult św. Jana pod Cergową? Tego do końca nie wiemy. Pierwszy cud dokonał się tuż po śmierci św. Jana. Za jego sprawą został ozdrowiony w 1484 r.  gwardian w zakonie Bernardynów we Lwowie. Po 1733 r. zaczął się rozwijać kult św. Jana w Dukli w 1743. zostały sprowadzone do klasztoru relikwie świętego, w 1769 r. powstał najpierw kościół, a później pustelnia w Puszczy św. Jana na górze Zaśpit. Odbywały się uroczyste pielgrzymki. Tak o tym pisze w 1769 r. klasztorny kronikarz: "Liczna procesja z udziałem obojga Mniszków, okolicznej szlachty, mieszczan i ludu uformowała się przed farą dukielską, stąd po kazaniu i oddaniu 24 wystrzałów z moździerzy ruszył pochód "na puszczę", poprzedzony przez Bernardynów i licznych księży świeckich. Młodzieńcy nieśli pod baldachimem statuę błogosławionego Jana, którą ustawiono na ołtarzu nowego kościółka. Proboszcz dukielski ks . Wołowicz, dokonał poświęcenia, po czym była msza i kazanie. W czasie nabożeństwa przybyły z okolicy  cztery kompanie ze swoimi proboszczami."

Fot. Robert Mosoń

Pierwsza wzmianka o Złotej Studzience pochodzi z 1896 r. O żywym kulcie św.Jana pisze także F. Antoni Ossendowski w znakomitej, przedwojennej książce "Karpaty i Podkarpacie": "W pobliżu w przechowanym miłośnie szmacie puszczy ludność miejscowa odwiedza jego pustelnię, kapliczkę i źródełko błagając swego patrona o wstawiennictwo przed Najwyższą Istotą, o co go prosił niegdyś generał Skrzynecki, urodzony w wiosce Cergowa, nad którą wznosi się szczyt tej samej nazwy. Stąd z wysokości 718 metrów widać  siodło Przełęczy Dukielskiej, o którą na przestrzeni wieków całe morze krwi przelano, a dalej na zachodzie - skrzą się śnieżne wierchy i piętrzy się zębata ściana Tatr -dalekich, pływających się w słonecznej mgle. Na południe od Cergowej góry i przełęczy, grzbietem biegnie dawniejsza, zawsze niespokojna granica węgierska, spoza której przekradały się do nas bandy zbójeckie panów madziarskich i opryszków pospolitych, opilstwo, zbytek, nierząd polityczny."

Fot. Dlugi

W 1997 r. w Dukli papież Jan Paweł II wzniósł św. Jana na ołtarze. Ojciec Święty przybywał na Podkarpaciu 9-10 czerwca 1997 r. Pierwszego dnia nawiedził klasztor bernardynów, gdzie znajdują się relikwie Świętego, a drugiego był w Miejscu Piastowym i w Krośnie, gdzie na lotnisku odprawił Mszę św, w czasie której wniósł na ołtarze św. Jana z Dukli. W homilii wspominał swoje wędrówki po naszej części Karpat: "Dziękuję Bogu za to, że kanonizacja błogosławionego Jana z Dukli może mieć miejsce na jego rodzinnej ziemi. Imię jego, a zarazem chwała jego świętości związane są na zawsze z Duklą, starym, niewielkim miastem, położonym u stóp Cergowej oraz pasma Beskidu Średniego.Te góry i to miasto są mi dobrze znane z dawnych lat. Wędrowałem tędy wielokrotnie albo w stronę Bieszczad, albo też w kierunku przeciwnym, od Bieszczad, aż do Krynicy. Mogłem też poznać tutejszych ludzi, uprzejmych i gościnnych, chociaż czasem zdziwionych gromadą młodzieży wędrującej z ciężkimi plecakami po górach. Cieszę się, cieszę się, że mogłem jeszcze tu powrócić i właśnie tu pod Cergową ogłosić świętym Kościoła Katolickiego Waszego rodaka i ziomka."

Fot. Dominika Kocój

Adam Szpara "Święty Jan z Dukli"

"Doroczne święto bł. Jana, zwane odpustem, na mocy dekretu papieża Klemensa XII z 1739 r. obchodzi się w drugą niedzielę lipca. W przeddzień tej uroczystości mają miejsca nabożeństwa na "Puszczy": msze święte, Droga Krzyżowa, nieszpory i uroczysta procesja do kościoła bł. Jana z Dukli. Drugi dzień odpustu świętowany jest przy kościele klasztornym. Wygłaszane są okolicznościowe kazania, a zakonnicy służą spowiedzią w mocno obleganym konfesjonałach. Sumę odpustową celebruje zazwyczaj biskup w asyście zakonnych przełożonych. Uroczystości odpustowe gromadzą rokrocznie  kilka tysięcy pielgrzymów nie tylko z najbliższych okolic. W trzecią niedzielę lipca po południu odprawiana jest msza św. przy "Złotej Studzience" na zboczach Cergowej" z ucałowaniem relikwii i specjalnym błogosławieństwem dzieci."

Fot. Bogusław Sołtysik

Nadleśnictwo Dukla chyba w 2000 r. wytyczyło ścieżkę przyrodniczą "Do Złotej Studzienki",  ma ona kształt pętli o długości 4 km, czas przejścia ok. 2 godz. Ścieżka rozpoczyna się i kończy w przysiółku Cergowej - Zakluczynie. Można do niej dojść szlakiem żółtym wiodącym od rynku w Dukli. Jest to trasa górska wiodąca częściowo dość stromym podejściem.

Fot. Robert Mosoń

Należy pamiętać, iż fragmenty ścieżki biegną rezerwatem "Tysiąclecia na Górze Cergowej". Tutejsza szata roślinna jest bardzo bogata, liczy sobie 156 gatunków roślin naczyniowych. Występuje tu m.in.23 gatunki roślin chronionych, 33 gatunki górskie, wśród nich są:  kłokoczka południowa, bez herb, wawrzynek wilczełyko, języcznik zwyczajny. Tak o rezerwacie piszą Krystyna Boczar-Różewicz, Halina Cycak w broszurze: "Obszary chronione gminy Dukla":

"Rezerwat Tysiąclecia na Cergowej Górze - rezerwat krajobrazowe (1963 r., pow. 64 ha) położony w miejscowości Jasionka na płd.-wsch. od Dukli obejmuje fragment naturalnego lasu mieszanego porastającego wierzchołek i północne stoki góry Cergowej (716 m n.p.m.). Ochronie podlega wielogatunkowy las jodłowo-bukowy z ciekawym zespołem roślin i jaworzyny górskiej oraz ponad 100 krzewów cisa. Ozdobą bogatej flory są stanowiska rzadkich roślin , min. kłokoczki południowej (krzew terenów ciepłych), języcznika zwyczajnego (rzadka paproć), czosnku niedźwiedziego, kruszczyka szerokolistnego. Rośnie tu 100 gatunków grzybów (także rzadkich). Pod szczytem Cergowej wypływa źródełko nad którym wybudowano kapliczkę związaną z kultem św. Jana z Dukli. Występują tu także naturalne formy geologiczne (jaskinie, skalne wychodnie piaskowców krośnieńskich, zsuwy i pobrywy."

Fot. Marek Kusiak Lilia złotogłów

Ścieżka posiada dobrze utrzymaną infrastrukturę szlakową, jest dobrze oznakowana i cieszy się popularnością. Najpiękniej wygląda wiosną, kwitnie tu bardzo wiele geofitów: cebulica dwulistna, śnieżyca przebiśnieg, czosnek niedźwiedzi, zawilec gajowy, ziarnopłon wiosenny, kokorycz pusta i pełna.

Fot. Marek Kusiak Zawilec gajowy

Przystanki

1. Na skraju lasu

2. Rezerwat "Tysiąclecia na Górze Cergowej"

3. Podszyt

4. Stawy

5. Złota Studzienka

6. Ostańce skalne

7. Las górski

Fot. Robert Mosoń

Warto wspomnieć o europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000. Cergowa oczywiście jest włączona zarówno jako Specjalny obszar ochrony siedlisk "Ostoja Jaśliska" jak i Specjalny obszar ochrony ptaków Beskid Niski. Ten drugi chroni największą  w naszym kraju ostoję orlika krzykliwego i liczne populacje puszczyka uralskiego, derkacza, gąsiorka, muchołówki małej i białoszyjej, dzięcioła białogrzbietego, na obszarze występuje 168 gatunków ptaków, w tym 130 gniazdujących. Ostoja Jaśliska została powołana aby chronić bogactwo siedliskowe i gatunkowe naturalnych ekosystemów leśnych, naturalnych koryt rzek, zimowisk nietoperzy, fauny ssaków puszczańskich i właściwy stan zbiorowisk nieleśnych.

Fot. Robert Mosoń Cergowa z okolic Szklar

Miłośnicy gór  organizują na Cergowej od kilku lat turystycznego Sylwestra,  a PTTK   Opłatek i Płomień Pamięci http://pttkkrosno.ayz.pl/index.php?page=kalendarz . Spotkania te cieszy się bardzo dużą popularnością.

Fot. Janusz Cymerman

Polecam Cergowa

http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=78&Itemid=83

Beskidzka przyroda

http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=273&Itemid=339

Naszą grupę Beskid Niski

https://www.facebook.com/groups/278404572261928/

Fot.Bogusław Sołtysik

Jak wspomniałam wyżej okolica i ścieżka jest ciekawa  pod względem przyrodniczym. Warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt związany z istniejącymi w masywie Cergowej jaskiniach. To miejsce zimowania wielu gatunków nietoperzy, które zostały objęte ochroną w ramach sieci Natura 2000. Jednym z powodów powołania Specjalnego obszaru ochrony siedlisk "Ostoja Jaśliska" i znajdującego się tuż obok na stokach Góry Kilanowskiej Specjalnego obszaru ochrony siedlisk "Osuwiska w Lipowicy" jest ochrona kolonii nietoperzy. Jaskinie mają być zabezpieczone przed fizycznym zniszczeniem i uszkodzeniem, w okresie hibernacji nietoperzy (X-IV) ograniczenie penetracji jaskiń przez grotołazów. W okolicy występuje 6 gatunków: podkowiec mały, nocek duży, Natterera, rudy, mroczek pozłocisty i gacek brunatny.  Polecam stronkę i szlak podkowca małego

http://www.szlakiempodkowca.pl/trzciana.html

Fot. Robert Mosoń Podstawa budowanej platformy widokowej na Cergowej

Opracowanie Lucyna Beata Pściuk przewodnik górski, pilot wycieczek 502 320 069

Polecam nasze usługi przewodnickie - cena  od 250 zł netto, od 350 brutto  faktura VAT. Programy wycieczki przygotowuję indywidualnie dla każdej grupy dostosowując je do możliwości finansowych i zainteresowań grupy. Proszę o kontakt telefoniczny Lucyna Beata Pściuk przewodnik górski i turystyczny, pilot wycieczek 502 320 069 Bieszczady i okolice oferują dla grup zorganizowanych multum atrakcji, wśród nich są: wycieczki górskie, wycieczki po ścieżkach dydaktycznych, spacery po górskich dolinach, miejscach cennych przyrodniczo, wycieczki rowerowe, spływy kajakowe  i na pontonach, jazda konna pod okiem instruktora, bryczki, wozy traperskie, prelekcje, pokazy filmów przyrodniczych, diaporam,  warsztaty przyrodnicze, warsztaty kulturowe, warsztaty fotografii przyrodniczej,  wizyty w wielu ciekawych miejscach np. hangary na szybowisku w Bezmiechowej, bacówkach z serami Bacówka Nikosa 504 750 254, zagroda edukacyjna Serowy Raj w Bukowcu, sery można zamówić telefonicznie 697 761 807 zwiedzanie muzeów,  galerii, cerkwi i dawnych cerkwi,  ruin, "zaliczanie" punktów widokowych, nawiedzanie sanktuariów, izby pamięci prymasa Wyszyńskiego, spacer po udostępnionych turystycznie rezerwatach, rejsy statkiem  po Jeziorze Solińskim, żaglowanie po Jeziorze Solińskim spotkania z naukowcami, ludźmi kultury, artystami itd. np. przy ognisku, zakup ziół i przypraw u Adama (Numer telefonu do Adama 723 652 669, towar można zamówić drogą pocztową.) itp. Koszt obiadu to w przypadku grup młodzieżowych jest od 15 zł do 25 zł. W tym roku mamy bardzo rozwiniętą ofertę edukacyjną na którą składają się warsztaty i prelekcje: kulturowe, przyrodnicze, związane ze starymi rzemiosłami, fotografii przyrodniczej itd. Cena od 800 zł/grupa warsztaty przyrodniczo-fotograficzne, od 12 zł/os warsztaty pieczenia chleba i proziaków, robienia masła i smażenie konfitur.

Fot. Małgorzata Różowicz