Stosunkowo często wędruję wraz z grupami i Jolą Harna (biolog, prowadzi warsztaty przyrodnicze)  po ciekawej ścieżce przyrodniczo-historycznej "Po Komańczy i okolicy" wytyczonej na pograniczu dwóch mezoregionów Bieszczadów i Beskidu Niskiego.

Fot. Tomasz Pudzianowski

Wiedzie ona progonami i drogami leśnymi. Wędrując nią można poznać urok tej niezwykłej krainy, trasa ma kształt pętli i liczy sobie około 9 km. Oznakowana jest kolorem niebieskim.
Pod względem przyrodniczym trasa, z wyjątkiem jednej atrakcji, jest tylko w miarę interesująca. Wędrujemy bowiem niezbyt ciekawymi zbiorowiskami łąkowymi i leśnymi.

Fot. Marek Kusiak Panorama z punku widokowego na Dołżycę

Jest tu jednak pewien magnes przyciągający wszystkich miłośników motyli, jedno z nielicznych w kraju stanowisk modraszka Rebela. Pod względem historycznym odwrotnie, bardzo ciekawa, można bowiem zapoznać się z bogatą historią tej okolicy, z różnorodnością kulturową, z wielowyznaniowością. Teren ten był zamieszkały przez Łemków, Polaków, Żydów, Ukraińców,Cyganów. Każda nacja pozostawiła po sobie ślad.

Fot. Łukasz Biedka Poświęcenie cerkwi prawosławnej w Komańczy

Moim zdaniem na uwagę zasługuje mikroklimat kotlin śródgórskich i lecznicze powietrze tak dobrze działające na układ oddechowy. Przed II wojną św. działało tu prężnie letnisko, w chwili obecnej Komańcza ma status miejscowości uzdrowiskowej.

Fot. Tomek Pudzianowski Klasztor Nazaretanek - styl szwajcarski uzdrowiskowy

Pierwotnie trasa liczyła około 7 km, różnica wzniesień 140 m, czas przejścia około 4,5 godz, 15 przystanków, na Wierchu platforma widokowa. Obecnie ma około 9 km i 16 przystanków, różnica wzniesień około 140 m, czas przejścia około 5 godz. Posiada też infrastrukturę szlakową np. platformę widokową. Wskazane obuwie trekingowe lub górskie, trasa miejscami jest podmokła i wiedzie drogami zrywkowymi. Muszę przyznać, że po pewnych korektach trasa zyskała na atrakcyjności. W 2000 r wydano przewodnik po tej ścieżce autorstwa Edwarda Orłowskiego, pracownika tutejszego nadleśnictwa, miłośnika i znawcy regionu. "Ścieżka przyrodniczo-historyczna po Komańczy i okolicy" jest przewodnikiem terenowym opisującym przystanek po przystanku atrakcje na owej ścieżce.

Fot. Robert Mosoń Nadobnica alpejska

Opis trasy jest dokładny, w pierwszym wydaniu są pewne nieścisłości. W 2010 r. wydano powtórnie ten przewodnik, można go bezpłatnie otrzymać w UG w Komańczy i w Nadleśnictwie Komańcza i w Zespole Karpackich Parków Krajobrazowych w Krośnie.

Przystanki

Przystanek nr 1.Kościół parafialny obrządku łacińskiego w Komańczy
Przystanek nr 2 Cerkiew grekokatolicka p.w. Opieki Matki Bożej Pokrow w Komańczy

Fot. Tomasz Pudzianowski Cerkiew grekokatolicka

-"- nr 3 Cerkiew prawosławna p.w. Orędownictwa Matki Bożej Pokrowy w Komańczy

-"- nr 4 Kompleks roślinny

-"- nr 5 Łąka sucha

Fot. Tomasz Pudzianowski

-"- nr 6 Stanowisko występowania motyla Modraszka rebela

-"- nr 7 Panorama okolic Komańczy

Fot.Tomasz Pudzianowski

-"- nr 8 Miejsce sukcesji leśnej na granicy z terenami rolniczymi

Fot. Małgorzata Różowicz

-"- nr 9 Płazy

-"- nr 10 Zbiorowisko leśne zespół buczyny karpackiej

-"- nr 11 Łąka śródleśna

-''- nr 12 Przypotokowe zbiorowisko ziołorośli

-"- nr 13 Klasztor Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu w Komańczy

-"- nr 14 Miejsce katastrofy lotniczej z okresu II wojny św

-"- nr 15 Leśna kolejka wąskotorowa Komańcza-Duszatyn
-"- nr 16 Miejsce zbiorowego rozstrzelania ludności cygańskiej

Fot. Małgorzata Różowicz

Warto nią pospacerować, także niezainteresowany przyrodą czy historią turysta może na niej znaleźć kilka lokalnych smaczków vide panorama na dolinę w której jest położona wieś, Mogiłę, Krzemieniec (maszt przekaźnikowy), Rakowiec, Kowalówkę, Karnaflowy Łaz, Dyszową, Jasieniową i Wysoki Dział. Ja najbardziej lubię łąki, ale wybrałam jednak inny fragment przewodniczka. Chcę przedstawić przystanek numer 16 czyli miejsce zbiorowego rozstrzelania ludności cygańskiej. Dlaczego? Prawie każdy z nas uczył się o tragedii Żydów, ale niewiele osób wie, że eksterminacja objęła też Romów, w tym cyganów "górskich" Bergidka

"Przystanek nr 16 (Miejsce zbiorowego rozstrzelania ludności cygańskiej)
Jedną z form terroru prowadzonego przez hitlerowców w okupowanej Polsce, były konsekwentne i zakrojone na masową skalę akcje likwidacyjne niektórych grup narodowych i etnicznych. "Program" eksterminacji objął również ludność cygańską prowadzącą wtedy częściowo koczowniczy jeszcze tryb życia i dlatego uznaną za element z natury unikający pracy i "rozkładowy" dla narzuconego porządku.
Największe nasilenie mordów w tym regionie nastąpiło w latach 1942-43. Tylko w niedalekiej okolicy znane są miejsca ludobójstwa i zbiorowych rozstrzeliwań Cyganów dokonywanych między innymi w Komańczy, Kulasznem, Niebieszczanach, Rzepedzi, Szczawnem, wielopolu, Zagórzu, Zasławiu.
To tutaj na ternie Komańczy, w kotlinie potoku Piwnego, w sierpniu 1943 roku, funkcjonariusze gestapo rozstrzelali w lesie 26 (28?) osób narodowości cygańskiej, schwytanych i aresztowanych w lesie koło wsi Osławica. Wśród ofiar, których nazwisk nie ustalono, byli starcy, kobiety i dzieci.
Wszystkich pochowano w zbiorowej mogile na miejscu egzekucji, gdzie dziś stoi niewielki kamienny obelisk.
Jeszcze do wybuchu II wojny światowej, oprócz Łemków, Polaków i Żydów mieszkało w Komańczy ponad 60 Cyganów, skupionych w osobnej uliczce, trudniących się przeważnie kowalstwem i muzykowaniem przy różnych okolicznościach, na zabawach i po okolicznych dworach.
Za potokiem przechodzimy obok pola namiotowego docierając do drogi prowadzonej z Prełuk do Komańczy."

Fot.Małgorzata Różowicz

Okolice Komańczy są naprawdę piękne. Polecam np.pomnik przyrody nieożywionej kaskada na potoku Dołżyca. Znajduje się ona mniej więcej w połowie drogi pomiędzy Komańczą, a Dołżycą pod Mohyłą.

Fot. Tomasz Pudzianowski

To nadal teren wielonarodowy, wieloreligijny, warto tu zajrzeć do izby pełnej przepięknych ludowych strojów, wyszywanych ikon, oryginalnej biżuterii należącej do pani Darii Boiwki, obejrzeć cmentarze znajdujące się obok cerkwi. Ich nie obejmuje przewodnik, a szkoda. Warto wiedzieć, że okolice Komańczy leżą na terenie Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Do Komańczy sięgają aż trzy obszary: obszar specjalnej ochrony ptaków i specjalnej ochrony siedlisk Bieszczady (PLC 180001) oraz specjalny obszar ochrony siedlisk Dorzecze Górnego Sanu PLH 180021 - ten ostatni na tym odcinku rozciąga się od ujścia potoku Barbarka do Osławicy. Opisywana ścieżka jest jedną z atrakcji przyrodniczych tej ostoi http://obszary.natura2000.org.pl/index.php?s=obszar&id=545

Fot. Robert Mosoń Rak szlachetny

Spacer ścieżką można połączyć ze zwiedzaniem samej Komańczy, kilka panoram jest naprawdę interesujących ale także można jej część wpleść w górską wędrówkę. Komańcza leży na szlaku czerwonym, głównym beskidzkim, trasa przebiega przez wieś, na szlaku szwejkowskim, oraz szlak zielony Besko-Komańcza.

Fot. Beata Kalitan Gdzieś na szlaku

W 2015 r. w Bieszczady powróciła kolej, zostało reaktywowane połączenie Rzeszów-Komańcza, ale niestety tylko w weekendy. W 2016 r. w wakacje połączenie przedłużono do Łupkowa.  W 2017 r w wakacje szynobus kursował aż do Madzilaborzec na Słowacji, w w sierpniu pomiędzy Sanokiem, a Komańczą mieliśmy motoracza, czyli autobus na szynach. Wszystkie połączenia cieszyły się dużą popularnością, to była kolejowa klęska urodzaju. Była.   Okolice Komańczy to idealny teren do uprawiania turystyki rowerowej, pośrednio umożliwia to funkcjonowanie pociągu, w szynobusach są miejsca na rowery.

Fot. Marek Kusiak Jeziorko Duszatyńskie

Komańcza mimo iż jest tu kilka znanych atrakcji turystycznych jest nadal miejscowością przez którą przejeżdża się. Rozwija się tu powoli baza noclegowa, jest jakaś knajpka ale nigdy tam nie jadłam.  Kilka miesięcy mogłam polecić schronisko PTTK  im. Ignacego Zatwardnickiego znajdujące się w pobliżu klasztoru Nazaretanek, ale to przeszłość. Ta część Komańczy nazywana jest Letniskiem. Jest tu także galeria, została powstała w dawnej kuźni.

Fot. Małe dziełko Magdy Smoczyk - Gwiazda Komańczy

Serdecznie zapraszamy do Gwiazdy Komańczy, świecącej najjaśniej w tej szerokości geograficznej.  Nasz dom tworzymy i współtworzymy razem z Państwem, by za sprawą wieloletniego doświadczenia oraz Państwa sugestii, oddać miejsce ciepłe, funkcjonalne i godne powrotu.
Gwiazda Komańczy to oddane do użytkowania w 2015 r kwatery prywatne, jedyne takie na Głównym Szlaku Beskidzkim, przechodzącym przez Komańczę. Ta lokalizacja pozwala nam ugościć strudzonego wędrówką piechura, grupę turystyczną, bądź rodzinę chcącą zakosztować piękna Bieszczadów oraz Beskidu Niskiego. Jesteśmy na granicy tych pięknych enklaw przyrodniczych.
Zapraszamy serdecznie, „Bo dom nasz otworem stoi dla takich jak My”. (Wojtek Bellon).

Polecam ich stornkę http://gwiazdakomanczy.pl/

Fot. Robert Mosoń Mural pod wiaduktem w Komańczy

Polecam ponoć najlepszy artykuł na naszej stronce Jawornik i pochówki wampiryczne

http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=42&Itemid=47

Fot. Tomasz Pudzianowski

Polecam nasze usługi przewodnickie - cena  od 250 zł netto, od 350 brutto  faktura VAT. Programy wycieczki przygotowuję indywidualnie dla każdej grupy dostosowując je do możliwości finansowych i zainteresowań grupy. Proszę o kontakt telefoniczny 502 320 069 Bieszczady i okolice oferują dla grup zorganizowanych multum atrakcji, wśród nich są: wycieczki górskie, wycieczki po ścieżkach dydaktycznych, spacery po górskich dolinach, miejscach cennych przyrodniczo, wycieczki rowerowe, spływy kajakowe  i na pontonach, jazda konna pod okiem instruktora, bryczki, wozy traperskie, prelekcje, pokazy filmów przyrodniczych, diaporam,  warsztaty przyrodnicze, warsztaty kulturowe, warsztaty fotografii przyrodniczej, pokazy ptaków drapieżnych, wizyty w wielu ciekawych miejscach np. hangary na szybowisku w Bezmiechowej, bacówkach z serami Bacówka Nikosa 504 750 254, zwiedzanie muzeów,  galerii, cerkwi i dawnych cerkwi,  ruin, "zaliczanie" punktów widokowych, nawiedzanie sanktuariów, izby pamięci prymasa Wyszyńskiego, spacer po udostępnionych turystycznie rezerwatach, rejsy statkiem  po Jeziorze Solińskim, żaglowanie po Jeziorze Solińskim spotkania z naukowcami, ludźmi kultury, artystami itd. np. przy ognisku, zakup ziół i przypraw u Adama (Numer telefonu do Adama 723 652 669, towar można zamówić drogą pocztową.) itp. Koszt obiadu to w przypadku grup młodzieżowych jest od 15 zł do 25 zł. W tym roku mamy bardzo rozwiniętą ofertę edukacyjną na którą składają się warsztaty i prelekcje: kulturowe, przyrodnicze, związane ze starymi rzemiosłami, fotografii przyrodniczej itd. Cena od 800 zł/grupa warsztaty przyrodniczo-fotograficzne, od 12 zł/os warsztaty pieczenia chleba i proziaków, robienia masła i smażenie konfitur.

Fot. Marek Kusiak przewodnik górski, pilot wycieczek Szlak czerwony na Chryszczatą

My na facebooku

https://www.facebook.com/grupabieszczady

Grupa forum Bieszczady

https://www.facebook.com/groups/305179576263122/

Grupa forum Beskid Niski

https://www.facebook.com/groups/278404572261928/

Fot. Tomek Pudzianowski Cerkiew prawosławne

..............