Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna "Dwernik-Kamień" została wytyczona przez Lasy Państwowe na terenie Nadleśnictwa Lutowiska, Leśnictwa Nasiczne, na obszarze Parku Krajobrazowego Doliny Sanu po to, aby przybliżyć turystom racjonalną gospodarkę leśną. Wiedzie ona wschodnim zboczem Dwernika- Kamienia, zaczyna się na parkingu w Nasicznem http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=5&Itemid=11 na wysokości 610 m n.p.m., a kończy na szczycie na wysokości 1004 m n.p.m. http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=10&Itemid=10

Fot. Dominika Kocój

Jest dobrze oznakowana, kwadrat podzielony na dwa trójkąty, kolor oznakowania czerwono-biały. Trasa całkowicie pokrywa się z trasą ścieżki przyrodniczo-historycznej Przysłup Caryński-Krywe http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=8&Itemid=13,

Fot. Paweł Szymański

Szlak posiada tzw. infrastrukturę szlakową: kosze na śmieci, ławeczki, tablice z objaśniające prezentowane na przystankach zagadnienia. Wiedzie terenami leśnymi, w początkowej fazie dość ostre podejście, ścieżkami i drogami leśnymi, przecina stokówkę.

Trasa stosunkowo łatwa, różnica wzniesień niecałe 400 m. Długość ścieżki - 5,8 km, czas przejścia około 2 godzin. To jedna z moich ulubionych tras, wiedzie przez górski las, niestety ostatnio przerzedzony, drzewostany są mieszane, przeważają buczyny,

Fot. Małgorzata Różowicz

wśród różnorodnych zbiorowisk leśnych. Pod względem widokowym ścieżka mało atrakcyjna, po trasie widoczna jest tylko jedna ograniczona panorama.

Fot. Robert Mosoń

punkt widokowy obok przystanku II, trud wędrówki wynagradzają rewelacyjne widoki ze szczytu. Pod względem przyrodniczym ścieżka od II przystanku niezmiernie ciekawa. Można na niej zobaczyć interesujące zbiorowiska naskalne, leśne: piękne krywulce (buczyna krzywulcowa, karłowata), bardzo bogate runo leśne, wiele interesujących gatunków roślin m.in. porzeczkę alpejską i skalną, trzy drzewa doborowe wpisane do Rejestru Bazy Nasiennej w Polsce. Ścieżka położona jest poza terenami chronionymi więc możemy tu objadać się przepysznymi i bardzo słodkimi czarnymi jagodami, borówką brusznicą, malinami, tutejsze lasy obfitują w grzyby.

Fot. Marek Kusiak Mleczaj rydz (Lactarius deliciosus)

Należy pamiętać, że na Dwerniku-Kamieniu bardzo często żerują niedźwiedzie.To idealne miejsce do obserwacji życia lasu. Na Dwerniku Kamieniu można spotkać wszystkich mieszkańców bieszczadzkich lasów. Najłatwiej dojrzeć jelenie, ale są tu rysie, żbiki, wilki, lisy, borsuki, sarny, kuny leśne, które lubią oznakowywać swój teren robiąc kupę na środku ścieżki. To królestwo ptaków. Dwernik Kamień to część Połoniny Wetlińskiej, są tu przepastne lasy idealne go zakładania gniazd, a wokół masywu są tereny otwarte, czyli wspaniałe miejsce obfitujące w pokarm. To przyciąga np. sowy i ptaki drapieżne. To jedna z dwóch bieszczadzkich połonin, którą można zwiedzić z psem. Druga to Jasło.

Fot. Dominika Kocój

Przystanki

I. Uprawa modrzewiowa

W bieszczadzkie lasy modrzew został wprowadzony sztucznie przez leśników jako tzw. przedplon. Rośnie na małych areałach, w dużym rozproszeniu przeważnie do wysokości 1100 m. Na Dwerniku Kamieniu jest kilka modrzewin wielogatunkowych. Modrzew był sadzony od lat 70. XX w. na polanach śródleśnych, na gruntach porolnych. W tych sztucznych zbiorowiskach jest bardzo dużo posuszu. Uprawa na przystanku nr 1 powstała w 1987 r. i ma powierzchnię O,30 ha i zastąpiła tzw. negatywną buczynę. Niegdyś zostanie wycięta i pod koronami nielicznych drzew pojawią się gatunki docelowe: buk i jodła. Zresztą sama natura potrafi uporać się z gatunkami niezgodnymi ze siedliskiem. Modrzew sam niezbyt dobrze obsiewa się, w nalocie przeważają buki, jodły, jawory. I całe szczęście, przebudowa drzewostanów jest kosztowna i pracochłonna.

Fot. Marek Kusiak Gałązka modrzewia europejskiego

II. Skała

Dwernik Kamień jest północnym "żebrem" Połoniny Wetlińskiej, której masyw sięga aż do doliny Sanu. Słynie z pięknych skałek - wychodni ławic piaskowców, tu mamy piaskowiec krośnieński. Mamy tu zarówno ściany skalne, zespoły skalne jak i izolowane skałki o różnej wysokości. Większość z nich powstała w plejstocenie w warunkach klimatu peryglacjalnego, ale ich formowanie trwa i obecnie. Większość zaczęła się formować na wychodniach odpornych na warunki atmosferyczne i poprzez procesy mrozowe została przekształcona w obecnie znane nam formy. Pod nimi zawsze znajduje się rumosz skalny.

Fot. Małgorzata Różowicz

Ta okolica słynie z bogatego runa leśnego. Tu występuje las o charakterze naturalnym, buczyna jest podbudowana podrostem z naturalnego obsiewu. W runie można spotkać: kosmatkę gajową i orzęsioną, turzycę orzęsioną, siódmaczka leśnego, konwalijkę dwulistną oraz podgrzybki, borowiki, muchomory, opieńki, kozaki, kanie.

Fot. Robert Mosoń

III. Świerki

Świerk jest także przeważnie sztucznie wprowadzony przez leśników do naszych bieszczadzkich lasów. Bieszczady i świerk to temat rzeka i jedna z najciekawszych zagadnień. W chwili obecnej jest drugim gatunkiem pod względem liczebności. Świerszczyzny przeważnie są przedplonami wprowadzonymi w latach 60.- 70. XX w . Ta uprawa leśna liczy sobie około 70 lat, co należy u nas do rzadkości. przeważnie świerk w wieku 40 lat zaczyna chorować, atakują go szkodniki i zamiera.

Fot. Paweł Szymański

IV. Szczyt Dwernik-Kamień

Dwernik Kmień składa się z dwóch grzęd. Kulminacja jest na wysokości 1004 m n.p.m. Jest tu mała połonina pochodzenia antropogenicznego. Holica, bo tak tę górę nazywali Bojkowie była wykorzystywana gospodarczo. Odkąd poniechano pasterstwa, wykaszania zaczęła zarastać. Pomogli jej w tym leśnicy sadząc na połonince modrzewie. Szczyt Dwernika Kamienia jest pomnikiem przyrody nieożywionej. Chroni się tu grzędy i wychodnie skalne. Za wyjątkowo piękne uchodzą tutejsze panoramy.

Fot. Robert Mosoń

V. Drzewa doborowe

W Bieszczadach dominują buczyny karpackie. Buk zwyczajny jest u nas wszędobylski, preferuje gleby brunatne od kwaśnych po szkieletowe - słabo wykształcone rankery, nie przywiązuje wagi co do ekspozycji, nachylenia stoku, strefy wysokościowej. Tworzy piętro regla dolnego dochodząc do wysokości 1260 m n.p.m.

Fot. Małgorzata Różowicz

Na Dwerniku Kamieniu znajduje się gospodarczy drzewostan nasienny w wielu 70-100 lat. Gospodarcze drzewostany nasienne są wyznaczane wśród najlepszych drzewostanów pod względem hodowlanych. Leśnicy w ten sposób pozyskują najlepszy materiał nasienny o dobrych cechach genetycznych. Na Dwerniku Kamieniu są 3 drzewa doborowe wpisane do Rejestru Bazy Nasiennej w Polsce. Drzewa są oznakowane. Nasiona ich służą do produkowania sadzonek na leśnych plantacjach. To kiedyś ich potomkowie zasiedloną bieszczadzkie lasy.

Fot.  Paweł Szymański

Jeszcze do niedawna Dwernik Kamień był rzadko odwiedzany przez turystów, były lata, że wędrowaliśmy po masywie sam na sam z myślami. Niestety, tak go wypromowaliśmy m.in. przez fora internetowe, że czasami na ścieżce jest tak dużo gości, iż mam wrażenie, że wędruję najbardziej popularnym szlakiem bieszczadzkim.

Fot. Małgorzata Różowicz

Dwernik Kamień leży poza terenem Bieszczadzkiego Parku Narodowego, jest częścią Parku Krajobrazowego i Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery "Karpaty Wschodnie" oraz europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000. Jest tu specjalny obszar ochrony ptaków i specjalny obszar ochrony siedlisk Bieszczady określany jako jedna z najważniejszych ostoi dużych ssaków puszczańskich i ptaków.

Fot. Małgorzata Różowicz Żywiec gruczołowaty

W 2011 r. powstał Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Bieszczadzkie" utworzony na terenie trzech nadleśnictw: Lutowiska, Cisna, Stuposiany. W 2015 r. obszar leśnego kompleksu został powiększony m.in. o Nadleśnictwo Baligród.  Jest to obszar funkcjonalny, który ma promować zrównoważoną gospodarkę leśną chronić zasoby przyrodnicze i turystykę ekologiczną. Ścieżka "Dwernik Kamień", oraz dwie inne wytyczone na obszarze Dwernika Kamienia: "Przez lasy bieszczadzkie" i "Hylaty" są obecnie częścią infrastruktury oferty edukacyjnej LP.

Fot. Tomek Pudzianowski  Hylaty

Polecamy

Park Krajobrazowy Doliny Sanu

http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=178&Itemid=191

Bieszczadzki Park Narodowy

http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=25&Itemid=33

Fot. Robert Mosoń Przełęcz Nasiczańska i Caryńskie z Dwernika Kamienia

Opracowanie Lucyna Beata Pściuk przewodnik górski, pilot wycieczek nr tel. 502 320 069

Polecam nasze usługi przewodnickie - cena  od 250 zł netto, od 350 brutto  faktura VAT. Programy wycieczki przygotowuję indywidualnie dla każdej grupy dostosowując je do możliwości finansowych i zainteresowań grupy. Proszę o kontakt telefoniczny Lucyna Beata Pściuk przewodnik górski i turystyczny, pilot wycieczek 502 320 069 Bieszczady i okolice oferują dla grup zorganizowanych multum atrakcji, wśród nich są: wycieczki górskie, wycieczki po ścieżkach dydaktycznych, spacery po górskich dolinach, miejscach cennych przyrodniczo, wycieczki rowerowe, spływy kajakowe  i na pontonach, jazda konna pod okiem instruktora, bryczki, wozy traperskie, prelekcje, pokazy filmów przyrodniczych, diaporam,  warsztaty przyrodnicze, warsztaty kulturowe, warsztaty fotografii przyrodniczej,  wizyty w wielu ciekawych miejscach np. hangary na szybowisku w Bezmiechowej, bacówkach z serami Bacówka Nikosa 504 750 254, zagroda edukacyjna Serowy Raj w Bukowcu, sery można zamówić telefonicznie 697 761 807 zwiedzanie muzeów,  galerii, cerkwi i dawnych cerkwi,  ruin, "zaliczanie" punktów widokowych, nawiedzanie sanktuariów, izby pamięci prymasa Wyszyńskiego, spacer po udostępnionych turystycznie rezerwatach, rejsy statkiem  po Jeziorze Solińskim np. statkiem Bryza nr tel. 721 08 08 08 , żaglowanie po Jeziorze Solińskim spotkania z naukowcami, ludźmi kultury, artystami itd. np. przy ognisku, zakup ziół i przypraw u Adama (Numer telefonu do Adama 723 652 669, towar można zamówić drogą pocztową.) itp. Koszt obiadu to w przypadku grup młodzieżowych jest od 15 zł do 25 zł. W tym roku mamy bardzo rozwiniętą ofertę edukacyjną na którą składają się warsztaty i prelekcje: kulturowe, przyrodnicze, związane ze starymi rzemiosłami, fotografii przyrodniczej itd. Cena od 800 zł/grupa warsztaty przyrodniczo-fotograficzne, od 12 zł/os warsztaty pieczenia chleba i proziaków, robienia masła i smażenie konfitur.

Fot. Arek Bulanda Zimowit jesienny http://awiator.blogspot.com/

.....