Informator turystyczny
Szlaki
Przewodnik
Flora i fauna
Aktualności
Bibliografia
Miejscowości
Miejscowości widmo
Ścieżki przyrodnicze
Ścieżki dydaktyczne
Rezerwaty
Karpaty słowackie
Historia
Beskid Niski
Zaloguj
Licznik odwiedzin
![]() | Dziś | 297 |
![]() | Wczoraj | 628 |
![]() | Razem | 3327846 |
Rezerwat "Przełom Osławy pod Duszatynem" |
Wpisany przez Lucyna Beata Pściuk | |||
Dolina Osławy jest miejscem godnym polecenia. Piękna krajobrazowo, ciekawa pod względem kulturowym - to pogranicze Łemkowszczyzny i Bojkowszczyzny, wspaniała przyrodniczo. To ostatnie stwierdzenie łatwo udowodnić, albowiem jest w dużej mierze chroniona. Znajdują się tu dwa rezerwaty: "Przełom Osławy pod Duszatynem", "Przełom Osławy pod Mokrem", część doliny znajduje się w Ciśniańsko-Wetlińskim Parku Krajobrazowym.
Fot. Ewa Dudzińska-Szybowska
Rezerwat leśno- krajobrazowy z ochroną częściową o pow. 322,45 ha "Przełom Osławy pod Duszatynem" to piękny przykład współpracy pomiędzy ekologami, a leśnikami. Pod koniec lat 90-tych powstał pomysł, aby w tym dosłownie cudnym zakątku pogranicza Bieszczadów i Beskidu Niskiego wybudować elektrownię. Przedsiębiorca chciał wykorzystać fakt, iż Osława w tym miejscu meandruje na długości 1,7 km opływając wzgórze Łokieć i zbliża się do swego koryta na odległość 120 m. Tzw. ostaniec denudacyjny wystaje na około 50 m nad poziomem rzeki tworząc swoistą "wyspę". Spadek wody jest znaczny rzędu 12 m. Inwestycja zniszczyłaby tę okolicę tak opiewaną przez Jerzego Harasymowicza.
Fot. Grzegorz Tokarz ![]()
Fot. Robert Mosoń
W 2000 r. na szczęście został powołany rezerwat przyrody obejmujący przełomowy odcinek Osławy pomiędzy Prełukami i Duszatynem wraz z przylegającym lasem bukowo-jodłowym. (Rozporządzenie Nr 72/00 Wojewody Podkarpackiego z 28 maja 2000 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody, Dz. Urz. Woj. Pod. z 2000 r. poz. 198). Jest położony na gruntach leśnych leśnictwa Prełuki, Jesionowa, Duszatyn.
Fot. Fot. Robert Mosoń Smaglec ogonokleszcz (Onychogomphus forcipatus)
Leży na terenie dwóch gmin: Komańczy i Zagórza. Jest to miejsce wyjątkowe pod względem krajoznawczym. Aby to udowodnić zacytuję fragment operatu ochrony (operat=plan ochrony) "chroni najpiękniejszy fragment rzeki Osławy". Przełomowy odcinek rzeki tworzące zakole obfituje w bardzo liczne progi skalne i małe kaskady. Strome brzegi Osławy pokryte są usuwiskami. Pod względem przyrodniczym rezerwat jest bardzo ciekawy. Można tu obserwować cenne zbiorowiska leśne: olszynkę karpacką porastającą brzegi, jaworzynę górską porastającą stoki Karnaflowego Łazu, buczynę karpacką i niestety także sztuczne uprawy leśne: świerszczyny i sośniny. W rezerwacie rośnie wiele chronionych roślin, wśród nich: gnieźnik leśny, kruszczyk siny, storczyk plamisty, tojad wschodniokarpacki.
Fot. Robert Mosoń Tojad mołdawski (A. moldavicum subsp. hosteanum)
To kraina ssaków i ptaków puszczańskich, bytują tu: niedźwiedzie, wili, rysie, żbiki, żubry, jelenie w ekotypie karpackim, orły przednie, bociany czarne, jastrzębie gołębiarze, orliki krzykliwe, puszczyki uralskie. W rzece można spotkać polującą wydrę.
Puszczyk uralski Fot. Mariusz Strusiewicz ![]()
Osława to największy bieszczadzki dopływ Sanu. Wypływa z południowo-zachodnich stoków Matragony, jej źródła położone są na wysokości 680 m. Długość to prawie 65 km, dorzecze 507,4 km 2. Jest to rzeka typowo górska o zmiennych przepływach, minimalny to 0,5m3/sek, a max do 200 m3/sek. Jest wyjątkowo czysta, jej wody na tym odcinku są w I klasie. Koryto ma poprzecinane berdami, które wyjątkowo malowniczo wyglądają wiosną, przy najwyższym stanie wody. Można tu spotkać przede wszystkim pstrągi i klenie, a także lipienie, głowacze, strzeble potokowe, brzanki, jelce, piekielnice, ukleje, kiełbie i raki szlachetne.
Fot. Grzegorz Tokarz ![]()
Rezerwat to wprost idealne miejsce do obserwacji przyrodniczych. Znajduje się obok drogi łączącej Komańczę z Duszatynem. Można tu spotkać wiele ciekawych gatunków m.in. w wodzie żyją małże, kiełże, pijawki, skąposzczety, a na lądzie można spotkać traszkę karpacką i górską, kumaka górskiego, liczne salamandry, zaskrońce, czasami tak oryginalnie ubarwione jak ten na zdjęciu Strusia. W naszym regionie jest bardzo duża zmienność osobnicza wśród gadów. Największą atrakcją dla miłośników ichtiofauny są obserwacje tarła świnki z którego słynie Osława. Niezwykle widowiskowe tarło trwające około miesiąca (kwiecień-maj) tego gatunku ryb karpiowatych uchodzi za ewenement w skali europejskiej.
Fot. Mariusz Strusiewicz Zaskroniec (Natrix natrix) ![]()
Warto wspomnieć, że nieopodal biegnie jedna z linii kolejki wąskotorowej wpisanej do rejestru zabytków, która w wersji pierwotnej powstała w 1923 r. z inicjatywy właścicieli tutejszych lasów Potockich. Została ona zniszczona w czasie wojny domowej przez UPA. Odbudowano ją na potrzeby potężnego zakładu drzewnego w Rzepedzi, w 1957 r. ruszyły pierwsze składy, w 1963 r wprowadzono kursy pasażerskie.
Fot. Grzegorz Tokarz ![]()
"Leksykon Podkarpackiej Przyrody" str. 125 "Po I wojnie światowej właściciele tutejszych lasów uznali, że do wywożenia drewna potrzebna jest kolejka wąskotorowa. Powstała ona w 1923 roku z inicjatywy Jana i Stanisława hr. Potockich z Rymanowa. Betonowy most w zakolu zbudowano już po II wojnie. W latach wcześniejszych był tu most wybudowany z drewna. Już po zakończeniu II wojny światowej mosty i torowiska zostały zniszczone przez UPA. Kolejkę odbudowano po wojnie, od 1957 roku woziła ona drewno do powstałego w Rzepedzi kombinatu drzewnego. Odbudowany w latach 60. ubiegłego wieku most ma długość 51 metrów pomiędzy przęsłami i wysokość prawie 9 metrów nad poziomem rzeki. " Fot. Robert Mosoń
Głównym walorem kulturowym rezerwatu jest most kolejki wąskotorowej nad Osławą o którym już wspominałam. W chwili obecnej możemy tu obserwować zmagania się techniki z przyrodą, natura wygrywa. Na moście mamy piękny przykład wtórnej sukcesji leśnej. Ciekawie o nim pisze Zygmunt Rygiel w "Dziejach bieszczadzkich kolejek leśnych": "Torowisko prowadzone było miejscami dość malowniczo. Z Prełuk do Duszatyna trzeba było wykuwać lub odstrzeliwywać w skale specjalną półkę wzdłuż Osławy. Z kolei przejście przez rzekę w jej przełomie pod Duszatynem wymagało budowy potężnego, jak na bieszczadzkie warunki, mostu. Wykonano te budowlę z drewna, jednak w 1930 roku została ona spalona przez pracownika kolejki w zemście za niewywiązanie się pracodawcy ze zobowiązań. Most odbudowano już jako betonowy. Konstrukcja ta została po wojnie zniszczona przez UPA i ponownie odbudowana dopiero w latach 6. ubiegłego wieku. Posiada ona długość 51 metrów między przęsłami i wysokość prawie 9 metrów nad poziomem rzeki. Na tym odcinku Osława tworzy charakterystyczną pętlę w kształcie omegi, tzw. Łokieć. Jest to niezwykle malowniczy fragment przebiegu kolejki".
Fot. Marek Kusiak
Obficie korzystałam z informacji zawartych w książce Edwarda Marszałka "Skarby podkarpackich lasów Przewodnik po rezerwatach przyrody" wydawnictwa Ruthenus i niezmiernie ciekawego i raczej nie do zdobycia "Leksykonu Podkarpackiej Przyrody". Polecam także chyba już nieosiągalną na rynku mapę turystyczno-nazewniczą Wojtka Krukara "Okolice Komańczy ze słownikiem entynologicznym nazw terenowych" wydaną przez Rewasz.
Fot. Robert Mosoń
Warto wiedzieć, że Zarząd Zespołu Karpackich Parków Krajobrazowych w krośnie wydał album "Ciśniańsko-Wetliński Park Krajobrazowy", który można było bezpłatnie otrzymać w siedzibie parku. Oprócz tego ostatnio ukazał się informator "Ciśniańsko-Wetliński Park Krajobrazowy", który także można bezpłatnie dostać w biurze zespołu parków w Dukli lub w krośnieńskim PTTK.
Fot. Robert Mosoń Mleczaj rydz Okolica, oczywiście poza rezerwatami, jest rajem dla grzybiarzy
O rezerwat zahacza szlak pieszy "Śladami dobrego wojaka Szwejka" oznakowany nietypowo, bo użyto zamiast tradycyjnych kolorów barwy rodowe Habsburgów, czyli jest on żółto-czarno-żółty i szlak pieszy główny beskidzki czerwony, odcinek Komańcza-Duszatyn.
Fot. Marek Kusiak
Rezerwat leży na terenie Ciśniańsko-Wetlińkskiego Parku Krajobrazowego będącego otuliną Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Wraz z BdPN jest częścią Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery "Karpaty Wschodnie", to strefa buforowa. Jest także częścią Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. To specjalny obszar ochrony siedlisk i specjalny obszar ochrony ptaków "Bieszczady" PLC 180001. Ta część naszego kraju jest zaliczana do najcenniejszych pod względem przyrodniczym terenów nie tylko Karpat ale i całej Europy.
Fot. Mariusz Strusiewicz Minóg strumieniowy
Na naszej grupie Bieszczady w dyskusji poświęconej promocji akcji Pociąg do Bieszczadów forumowy Kolega Jędrzej Molczyk zaproponował inne spojrzenie na rezerwat. Ten wariant dotyczy tylko miejsc położonych poza rezerwatem. Pozwolę sobie je zacytować: " Planując wycieczkę w upalny dzień z Komańczy w kierunku Prełuk, warto zabrać ze sobą strój do kąpieli, ręcznik i dodatkowe buty, w których można brodzić w wodzie. Kilkadziesiąt metrów poniżej mostu na Osławie, po zejściu do Prełuk (czyli po lewej stronie) jest dobre miejsce do kąpieli. Należy też pamiętać, że z kolei kąpiel w Osławie w okolicach Duszatyna i tzw. Łokcia jest zabroniona i może być kosztowna, gdy spotka nas Straż Leśna, ponieważ obecnie jest tam rezerwat przyrody "Przełom Osławy pod Duszatynem".
Fot. Marek Kusiak Osława w Duszatynie
Opracowanie Lucyna Beata Pściuk przewodnik górski, pilot wycieczek Lucyna Beata Pściuk Polecam nasze usługi przewodnickie - cena od 250 zł netto, od 350 brutto faktura VAT. Programy wycieczki przygotowuję indywidualnie dla każdej grupy dostosowując je do możliwości finansowych i zainteresowań grupy. Proszę o kontakt telefoniczny Lucyna Beata Pściuk przewodnik górski i turystyczny, pilot wycieczek 502 320 069 Bieszczady i okolice oferują dla grup zorganizowanych multum atrakcji, wśród nich są: wycieczki górskie, wycieczki po ścieżkach dydaktycznych, spacery po górskich dolinach, miejscach cennych przyrodniczo, wycieczki rowerowe, spływy kajakowe i na pontonach, jazda konna pod okiem instruktora, bryczki, wozy traperskie, prelekcje, pokazy filmów przyrodniczych, diaporam, warsztaty przyrodnicze, warsztaty kulturowe, warsztaty fotografii przyrodniczej, pokazy ptaków drapieżnych, wizyty w wielu ciekawych miejscach np. hangary na szybowisku w Bezmiechowej, bacówkach z serami Bacówka Nikosa 661 461 306 lub 663 66 95 04 , zwiedzanie muzeów, galerii, cerkwi i dawnych cerkwi, ruin, "zaliczanie" punktów widokowych, nawiedzanie sanktuariów, izby pamięci prymasa Wyszyńskiego, spacer po udostępnionych turystycznie rezerwatach, rejsy statkiem po Jeziorze Solińskim, żaglowanie po Jeziorze Solińskim spotkania z naukowcami, ludźmi kultury, artystami itd. np. przy ognisku, zakup ziół i przypraw u Adama (Numer telefonu do Adama 723 652 669, towar można zamówić drogą pocztową.) itp. Koszt obiadu to w przypadku grup młodzieżowych jest od 15 zł do 25 zł. W tym roku mamy bardzo rozwiniętą ofertę edukacyjną na którą składają się warsztaty i prelekcje: kulturowe, przyrodnicze, związane ze starymi rzemiosłami, fotografii przyrodniczej itd. Cena od 800 zł/grupa warsztaty przyrodniczo-fotograficzne, od 12 zł/os warsztaty pieczenia chleba i proziaków, robienia masła i smażenie konfitur.
Fot. Marek Kusiak
Polecam "Przełom Osławy pod Mokrem" http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=122&Itemid=120 Ciśniańsko-Wetliński Park Krajobrazowy http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=91&Itemid=102 Jeziorka Duszatyńskie - rezerwat "Zwiezło" http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=33&Itemid=49
Fot. Robert Mosoń Jeziorka Duszatyńskie
..
|