Beskidzka przyroda

Strona główna

Informator turystyczny

Szlaki

Przewodnik

Facebook

Aktualności

Bibliografia

Miejscowości widmo

Ścieżki przyrodnicze

Ścieżki dydaktyczne

Rezerwaty

Karpaty słowackie

Historia

Beskid Niski

Zaloguj

Licznik odwiedzin

	Dziś	314
	Wczoraj	628
	Razem	3327863

Beskidzka przyroda

Wpisany przez Redakcja

Beskid Niski sercu bliski - to jest hasło reklamowe jednego z beskidzkich portali. Moim zdaniem idealnie charakteryzuje to karpackie pasmo górskie, którego urok dociera do nielicznych, ale jeżeli już poczujemy genius loci tego miejsca to na zawsze je pokochamy. Podobnie jest z przyrodą Beskidu Niskiego, jest w cieniu bieszczadzkiej ale to nie oznacza iż nie jest bogata i godna ochrony. Należy pamiętać, że obecny obraz Beskidu Niskiego nakreśliła w dużej mierze historia, szczególnie ta powojenna. Wysiedlenia pozbawiły tę ziemią autochtonicznej ludności, na południu regionu duże przestrzenie powoli zrenaturalizowały się tworząc niepowtarzalną, magiczną pustą przestrzeń, gdzie natura powoli zacierała ślady działalności człowieka. Na szczęście przetrwały i ślady po wspaniałej, łemkowskiej kulturze. Ocalały liczne cerkwie i mała architektura sakralna, cmentarze, ślady po dawnych wsiach w postaci miejsc cerkiewnych, zarysy zabudowy, sady, szlaki komunikacyjne. To jedno z oblicz Beskidu Niskiego, jego północna część tętni życiem, jest tu kilka miasteczek, uzdrowiska ale i nad nimi unosi się duch Łemkowyny (Łemkowszczyzny).

Fot. Jacek Bis Lodospady na "Płaczącej Skale" w Rudawce Rymanowskiej

Magurski Park Narodowy

Magurski Park Narodowy na terenie dwóch województw: podkarpackiego i małopolskiego,swoim zasięgiem obejmuje przede wszystkim środkową część Beskidu Niskiego graniczącą ze Słowacją. Jest parkiem leśnym, chroni typowy krajobraz Beskidu Niskiego. Został powołany 1 stycznia 1995 r., obejmuje swoim zasięgiem 19 439 ha, 95 % jego powierzchni stanowią lasy, tylko 5 % to pastwiska, łąki, tereny nieistniejących wsi. Na terenie Magurskiego Parku Narodowego znajdują się główne korytarze ekologiczne i strefa przejściowa pomiędzy Karpatami Wschodnimi i Zachodnimi, dzięki czemu bioróżnorodność parku jest wysoka. Rośnie tu 771 gatunków roślin naczyniowych, w tym 90 chronionych, wśród nich 18 gatunków storczyków. W parku występuje 55 gatunków ssaków, w tym wszystkie nasze duże drapieżniki, 10 gatunków nietoperzy, około 150 gatunków ptaków, 6 gatunków gadów, 10 płazów. Warto wiedzieć, że w tej części naszego regionu występuje największe w Europie zagęszczenie myszołowów, bardzo liczne są tu orliki krzykliwe, występuje także orzeł przedni. Symbolem MPN jest orlik krzykliwy.

Fot. Robert Mosoń

Jaśliski Park Krajobrazowy został utworzony w 1992 r. na powierzchni 25 288 ha i chroni obszar przejściowy pomiędzy Karpatami Wschodnimi i Zachodnimi, jest swoistym łącznikiem pomiędzy Bieszczadzkim Parkiem Narodowy i Magurskim Parkiem Narodowym. Nie jest on znany wielu turystom, a szkoda. Miłośnicy naszego regionu znajdą tu wszystko: piękne lasy, miejscami o charakterze zbliżonym do naturalnych, w tym duże kompleksy starodrzewia bukowo-jodłowego, piękne łąki niżowe i górskie, torfowiska, malownicze doliny rzeczne - taż to zlewnia beskidzkich rzek: Jasiołki, Osławy i Osławicy, Wisłoka, Wisłoki, ciekawostki geologiczne, masywy górskie. Jaśliski Park Krajobrazowy słynie z bioróżnorodności, tu przebiega granica geobotaniczna, więc świat roślin jest bogaty i urozmaicony, występują gatunki wschodniokarpackie i zachodniokarpackie, pontyjskie i górskie, a nawet subalpejskie. Równie bogaty jest świat zwierząt. Bytują tu 276 gatunki kręgowców, w tym aż 207 podlega ochronie gatunkowej. W Jaśliskim Parku Krajobrazowym występują rzadkie ssaki puszczańskie, w tym wielkie drapieżniki. To kraina ptaków, żyje tu bowiem aż 152 gatunki, a gniazduje 120. Dla tej krainy charakterystyczne są: orliki krzykliwe, jastrzębie, myszołowy, krogulce, kobuzy, pustułki, a nawet orły przednie. Można w tej części Beskidu Niskiego spotkać 7 gatunków sów, 10 gatunków dzięciołów, 11 gatunków drozdów. Świat owadów jest równie imponujący.

Fot. Maciej Szpiech Matecznik Wisłoka

Czarnorzecko-Strzyżowoski Park Krajobrazowy nie wprawdzie nie obejmuje terenów Beskidu Niskiego ale jest tak interesujący i blisko położony, że warto o nim wspomnieć. Został utworzony w 1993 r. na obszarze Pogórza Strzyżowsko-Dynowskiego i swoim zasięgiem obejmuje najwyższe i najcenniejsze partie wzgórz przypominających porośnięte lasem góry. Jest to obszar także o dużych walorach kulturowych i wybitnych turystycznie. Na obszarze 25 784 ha występują lasy o charakterze naturalnym, w wyższych partiach bukowo-jodłowe z bogatym runem. Ciekawostką są liczne skupiska cisów i daglezje. Te ostatnie to gatunek północnoamerykański zasadzony tutaj m.in.w pobliżu cmentarzy cholerycznych. Jak wspomniałam jest to teren o dużych walorach kulturowych, okolice Krosna były zamieszkane przez górali ruskich zwanych Zamieszańcami, pozostały po nich cerkiewki. Najbardziej znanymi walorami turystycznymi są zamek Kamieniec w Odrzykoniu i położony obok rezerwat "Prządki" o którym piszę poniżej. Dla tej części Pogórza charakterystyczne są wychodnie skalne. Korczyna powoli staje się znanym miejscem pielgrzymkowym.

Fot. Chatka "Dyziówka" http://www.chatkadyziowka.pl/ - luksusowa, czteroosobowa w Woli Komborskiej na Pogórzu Dynowskim rozpoczęła z nami współpracę. Polecamy także Ich hodowlę alpak i wyroby rękodzielnicze z wełny. W tym specyficznym gospodarstwie jest bardzo dużo zwierząt więc niestety ze względu na bezpieczeństwo nie przyjmują naszych pupili. Koszt wynajmu 200 zł/doba.

Obszar Chronionego Krajobrazu Beskidu Niskiego

Fot. Robert Mosoń Jasiołka

Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków "Beskid Niski" PLB 180002 o powierzchni 151 966, 6 ha położony jest na terenie dwóch województw: małopolskiego i podkarpackiego,obejmuje najbardziej cenne obszary już chronione w ramach istniejących polskich form ochrony przyrody takich jak Magurski Park Narodowy Jaśliski Park Krajobrazowy i rezerwaty: rezerwaty oraz obszary Natura 2000: "Ostoja Popradzka", "Nawojowa", "Łabowa", "Źródliska Wisłoki", "Biała Tarnowska", "Ostoje Nietoperzy Powiatu Gorlickiego", "Ostoja Magurska", "Jasiołka", "Ostoja Jaśliska", "Łysa Góra", "Rymanów", "Trzciana", "Dorzecze Górnego Sanu", "Kościół w Skalniku", "Osuwisko w Lipowicy", "Wisłoka z Dopływami".

Fot. Jacek Bis Derkacz (Crex crex)

Rymanów

Fot. Jacek Bis Wołtuszowa

Najcenniejsze pod względem przyrodniczym obszary objęto ochroną rezerwatową. Przeważnie są to obszary

Fot. Robert Mosoń

"Bukowica" to leśny rezerwat przyrody, swą nazwę wziął od pasma górskiego na którym znajduje się. Ochroną objęto jego część, kocioł źródliskowy potoku Darów, czyli kulminacje Skibice, Góra Dział i bezimienne wzniesienie porośnięte przez buczynę karpacką o charakterze naturalnym, a w niższych partiach przez górski as łęgowy. Teren jest trudny orientacyjnie, bardzo urozmaicony, pokryty jarami. Wiem coś na ten temat, raz tam weszłam i powiedziałam nigdy więcej mimo tego, że okolica mnie dosłownie zauroczyła. Rezerwat znajduje się w pobliżu szlaku zielonego wiodącego z Puław. Obszar ten niektórzy nazywają puszczą, hmm dziwne to albowiem najstarsze drzewa mają po 150 lat. Dominują buki, jodły, na bardziej stromych zboczach rosną wiązy górskie, jawory i kilka innych gatunków drzew. Florystycznie jest to ciekawy rezerwat, gdyż obok gatunków leśnych zachodniokarpackich pojawiają się wschodniokarpackie np. bluszczyk kosmaty, sałatnica leśna. Mimo iż rezerwat leży na wysokości od 665 m n.p.m do 775 m n.p.m. to występują tu gatunki subalpejskie: omieg górski i modrzyk górski. Jest to ostoja zwierzyny, pojawiają się nawet niedźwiedzie brunatne. Pod względem ornitologicznym jest ciekawy, to miejsce gniazdowania wielu ptaków drapieżnych.

Fot. Maciej Szpiech Tatry z pasma Bukowicy

"Cisy w Malinówce" to kolejny rezerwat kojarzony z Beskidem Niskim ale położony na terenie Pogórza Dynowskiego. Wspominam o nim dlatego, że największe skupiska cisów na terenie Podkarpacia położone są właśnie w najniższym paśmie Karpat i na pogórzach otaczających Beskid Niski. Tu na dodatek mamy największą populację cisa w polskich Karpatach i jedną z największych w naszym kraju. W 1997 r. rosło tu 952 cisy w formie drzewiastej i krzewiastej. Warto wiedzieć, że do II wojny św. te rzadkie drzewa rosły w prywatnych lasach i chronili je sami rolnicy. To stanowisko położone jest na południowym stoku na wysokości pomiędzy 300, a 360 m n.p.m. nieopodal wsi Malinówka. Ten słynnej także z krzyża poświęconego Żubrydowi. Cisy rosną w lesie mieszanym z przewagą sosny i jodły, jest tu kilka o charakterze pomnikowym dębów i grabów. W rezerwacie utworzonym na pow. 4,02 ha w 1957 r. rośnie 122 gatunki roślin naczyniowych, w tym 21 gatunków drzew, 12 krzewów i 89 innych. Do rezerwatu zagląda kilka gatunków ssaków w tym nietoperze, trochę ptaków z wilgą na czele, oraz z gadów żmija zygzakowata i kilka gatunków płazów z salamandrą. Rezerwat nie jest udostępniony turystycznie.

Fot. Arek Bulanda

"Cisy w Nowej Wsi" to jeden z nielicznych forystycznych rezerwatów w naszym kraju utworzonych na terenach prywatnych. Powstał w 1957 r. na obszarze 2,18 ha i chroni ok. 45 cisów w większości o charakterze drzewiastym. To rezerwat florystyczny chroniący rzadki gatunek wraz z otaczającym je lasem większości zbudowanym z buka, jodły, z dodatkiem jaworu, dębu i graba. Znajduje się na wysokości 430-470 m n.p.m. masywie Cergowej jest położony w piętrze roślinno-klimatycznym pogórza, ale roślinność jest tu charakterystyczna dla regla dolnego z dominującą buczyną karpacką. Jak większość ocalonych przez wieki cisów rosną one na trudno dostępnej stromiźnie. Drugie skupisko cisów na Cergowej jest w rezerwacie "Tysiąclecia..." o którym piszę poniżej. Oba

Fot. Robert Mosoń Cergowa z Przymiarek

"Golesz" to rezerwat przyrody nieożywionej położony na terenie Pogórza Strzyżowskiego. Mimo to uwzględniam go w prezentacji z uwagi na niebagatelne walory przed wszystkim kulturowe. Na powierzchni 27,45 ha chroni się pozostałości po wczesnośredniowiecznym grodzisku, ruiny średniowiecznego zamku, wychodnie skalne zbudowane z piaskowca ciężkowickiego otoczone lasem grądowym w odmianie wschodniokarpackim. Obszar jest ciekawie ukształtowany, ma walory zdecydowanie obronne, nie przez przypadek był wykorzystywany przez wieki jako miejsce o charakterze strategicznym. Stroma, bogata rzeźba terenu zwieńczona swoistym labiryntem to także jeden z walorów tego miejsca. Las jest o charakterze naturalnym, o bogatym runie leśnym. jak wspomniałam jest to grąd ale utworzony przez starodrzew jodłowo-dębowo-bukowy. Rośnie tu ponad 170 gatunków roślin naczyniowych, w tym gatunki reglowe i ...kserotermiczne. Rożnie tu 15 gatunków roślin chronionych, na uwagę zasługuje duże stanowisko paprotki zwyczajnej. Rezerwat ma więc charakter górski, występują tu nawet gatunki puszczańskie takie jak wilk czy ryś. Jest to miejsce także ciekawe dla ornitologów, stwierdzono tu ponad 160 gatunków ptaków. Są i gady, na uwagę zasługuje m.in. dość liczna żmija zygzakowata.

Fot. Robert Mosoń Paprotka zwyczajna

Igiełki

Fot.

"Kamień nad Jaśliskami" to moim zdaniem jeden z najbardziej interesujących rezerwatów udostępnionym turystycznie na Podkarpaciu. Tu walory przyrodnicze ściśle splatają się z kulturowymi, a i miłośnicy turystyki kwalifikowanej znajdą coś dla siebie. Oczywiście, tutejsze skinie można zwiedzać tylko "teoretycznie". Ten krajobrazowy rezerwat przyrody położony na dominującej nad Jaśliskami górze zwanej niegdyś Bieszczadem był także areną wiele ciekawostek historycznych, tędy wiodły trakty handlowe, w okresie II wojny św. były trasy kurierskie. No i tędy wiodła słynna "spirytusowa droga", którą nielegalnie transportowano alkohol z Czechosłowacji. Rezerwat został utworzony w 2000 r. na pow. 302, 32 ha na terenie Lipowca, Posady Jaśliskiej i Woli Niżnej. Chroni bardzo urozmaicony pod względem rzeźby terenu obszar pokryty lasem bukowym. Jest położony w piętrze klimatyczno-roślinnym regla dolnego, dominuje buczyna karpacka w kilku podzespołach. W partiach szczytowych są ciekawe wychodnie skalne zbudowane z piaskowca dukielskiego. Ta dość twarda skała osadowa była pozyskiwana w tutejszym nieczynnym już kamieniołomie. Występuję tu także torfowisko niskie i przejściowe zwane Berezednie. Na pow. około 1 ha można podziwiać roślinność bagienną w tym rosiczkę okrągłolistną. W rezerwacie występuje około 200 gatunków roślin, w tym 23 chronione i 36 gatunków górskich, w tym 3 gatunki subalpejskie. Można tu spotkać kilka gatunków storczyków z kruszczykiem rdzawoczerwonym i błotnym na czele. Ten rezerwat to ostoja fauny puszczańskiej.

Fot. Maciej Szpiech

Liwocz

Fo.

"Łysa Góra" to leśny rezerwat przyrody utworzony w 2003 r. na obszarze 160, 74 ha w mniej więcej zachodniej części Beskidu Niskiego. Jest rozciągnięty na przestrzeni 2250 m w paśmie Łysej Góry będącej częścią Pasma Magurskiego. Na wysokości od 400 m n.p.m. do 595 m n.p.m. chroni dobrze wykształcone zespoły buczyny karpackiej i jaworzyny górskiej. Dominuje tu buk, jodła, modrzew, jawor, a ciekawostką jest występowanie sztucznie wprowadzonej sosny wejmutki, dużego skupiska cisów i kłokoczki południowej. To właśnie tu rośnie najgrubszy na Podkarpaciu cis. Ciekawostką jest także liczna populacja języcznika zwyczajnego, na obszarze 25 a naliczono 1100 osobników tej rzadkiej paproci. W rezerwacie rośnie około 240 gatunków roślin naczyniowych, w tym gatunki górskie i 2 gatunki podgórskie: skrzyp olbrzymi i turzyca zwisła. Występują tu liczne gatunki zwierząt charakterystycznych dla Karpat, w tym liczne orzesznice, popielice, a zaglądają wielkie drapieżniki. Ciekawostką jest także występowanie nadobnicy zwyczajnej. Rezerwat nie jest udostępniony turystycznie, można podziwiać go z drogi wiodącej z Nowego Żmigrodu do Gorlic. Polecam artykuł o tym rzadkim chrząszczu http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=250&Itemid=313

Fot.

"Modrzyna" to florystyczny rezerwat przyrody utworzony jako jeden z pierwszych na terenie Beskidu Niskiego i Pogórzy. Powstał w 1953 r. w Barwniku tuż obok granicy ze Słowacją. Chroni prawdopodobnie naturalne stanowisko modrzewia w ekotypie polskim znane już od XVIII w. Jest ono otoczone opieką konserwatorską. Rezerwat o pow. 14,46 ha znajduje się na wzniesieniu na wysokości od 433 m n.p.m. do 484 m n.p.m. Przeważa tu modrzew polski i europejski rosnący wśród jodeł. Jest to grąd jodłowy, część drzew ma charakter pomnikowy. Dość bogate jest runo leśno, odnotowano tu 204 gatunki roślin naczyniowych, w tym 24 górskie, reglowe. Ciekawostką są gatunki borealne i subborealne oraz submediterrańskie jak wilczomlecz migdałolistny i przytulia wiosenna. W rezerwacie występują liczne stanowiska szczawiku zajęczego. Rezerwat polecam miłośnikom motyli, w tej okolicy występuje niepylak mnemozyna, paź żeglarz i paź królowej oraz zmierzchnica trupia główka. Faunę reprezentują typowe gatunki leśne, czasami pojawia się niedźwiedź brunatny. Rezerwat nie jest udostępniony turystycznie.

Fot. Robert Mosoń Szczawik zajęczy

Rezerwat przyrody nieożywionej "Prządki im. prof. Henryka Świdzińskiego" znajduje się poza Beskidem Niskim ale niewątpliwie większości turystów kojarzy się z regionem. Jest to jedna z największych i najbardziej rozpoznawanych atrakcji Podkarpacia, corocznie zwiedzana przez dziesiątki tysięcy turystów. Polecam ścieżkę dydaktyczną oznaczoną kolorem czarnym łączącą ruiny zamku Kamieniec z rezerwatem, ma ona charakter górski i pozwala zapoznać się z walorami zarówno przyrodniczymi jak i historycznymi okolicy np. z cmentarzyskiem kurhanowym. Wszystko wskazuje na to, że w czasach pogańskich skałki mogły być miejscem lokalnego kultu. Wychodnie skalne usiłowano już chronić w okresie międzywojennym, pionierem był prof. Świdziński, jego imieniem nazwano rezerwat. Został on utworzony w 1957 r. na pow. 13.60 ha i chroni charakterystyczne także dla Pogórza Dynowskiego wychodnie skalne wraz z otaczającym je lasem. Jest to prowadzona ochrona czynna, część wtórnej sukcesji leśnej jest usuwana. Skałki mają swoje własne imiona, są zbudowane z piaskowca ciężkowickiego. Pod względem florystycznym jest dość ciekawy rezerwat, albowiem rośnie tu ok. 80 gatunków roślin, w tym 16 górskich.

Fot. Robert Mosoń

Przełom Jasiołki

Fot. Robert Mosoń

Rezerwat "Tysiąclecia na Cergowej Górze"

Polecam Cergowa http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=78&Itemid=83

Fot. Robert Mosoń

Wadernik

Fot.

Krajobrazowy rezerwat przyrody "Źródliska Jasiołki" to moim zdaniem miejsce magiczne godne polecenia. Powstał w dziwnych okolicznościach, jego operat został napisany w ciągu kilku dni,to była obrona doliny przed wykupieniem przez znanego w owym czasie polityka. Miało tu powstać uzdrowisko. Został utworzony w 1993 r. na powierzchni 1585,1 ha, jest to największy rezerwat w polskich Karpatach i jeden z największych w naszym kraju. Na dodatek "graniczy" ze słowackim rezerwatem "Haburske raselinisko" . Jest tak duży i cenny przyrodniczo, że mógłby być parkiem narodowym. Chroni duże połacie leśne położone na stokach Pasma Granicznego, gdzie dominuje buczyna karpacka oraz obszar źródliskowy Jasiołki i Wisłoka ze zbiorowiskami torfowisk i łąk górskich oraz rosnących przy brzegach łęgów, w tym olszyny bagiennej. Rezerwat położony na terenie nieistniejącej wsi Jasiel słynie w bioróżnorodności i walorów kulturowych. Bardzo bogata flora, rośnie tu około 480 gatunków, ma charakter przejściowy pomiędzy Karpatami Wschodnimi i Zachodnimi. To faunistyczna ostoja z niedźwiedziem brunatnym i wilkiem na czele. Więcej o rezerwacie można poczytać tu

http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=46&Itemid=55

Fot. Robert Mosoń