Bieszczadzki Park Narodowy to największy górski park narodowy w kraju. Leży w południowo-wschodniej Polsce, w południowej części województwa podkarpackiego na terenie powiatu bieszczadzkiego i leskiego w gminach Lutowiska i Cisna, oraz niewielki kawałeczek w gminie Czarna.

Fot. Paweł Szymański Połonina Wetlińska

Powstał w wersji "kadłubowej" 1973 r., kilkakrotnie powiększany w chwili obecnej liczy sobie 292,01 km2, z czego ochrona ścisła wynosi 184,25 km2, a częściowa 107,77 km. To jeden z najcenniejszych pod względem przyrodniczym, parków w Europie. BdPN wraz ze swoją otuliną Ciśniańsko-Wetlińskim Parkiem Krajobrazowym

http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=91&Itemid=102

i Parkiem Krajobrazowym Doliny Sanu http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=178&Itemid=191 tworzy Obszar NATURA 2000: PLC 180001 Bieszczady oraz jest częścią Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery "Karpaty Wschodnie" utworzonego w ramach programu "Człowiek i Biosfera" przez UNESCO. Jako jedyny park narodowy w naszym kraju posiada Dyplom Rady Europy (drugi otrzymał Białowieski Park Narodowy, z tego co orientuję się BPN go stracił, gdyż kolejne polskie rządy nie wywiązywały się z nałożonych reżimów ochronnych).

Fot. Mariusz Strusiewicz Puszczyk uralski karmiący młode

W Polsce jego walory są niżej oceniane i według waloryzacji przeprowadzone przez Denisiuka i in. lokuje się w na trzeci miejscu po Tatrzańskim Parku Narodowym i Pienińskim Parku Narodowym. Dlaczego występują aż takie różnice w postrzeganiu naszego parku narodowego? Moim zdaniem Europa stawia na ochronę kompleksową transgraniczną, tu BdPN wyróżnia się, gdyż znajduje się w bardzo korzystnym położeniu. Rezerwat Biosfery "Karpaty Wschodnie" w chwili obecnej tworzą słowacki Park Narodowy "Połoniny" http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=19&Itemid=19 i ukraiński Użański Park Narodowy i Nadsański Park Krajobrazowy. Te tereny są jedną z największych w Europie ostoi fauny puszczańskiej, występują tu naturalne ekosystemy m.in. karpackiej puszczy, rzadkie gatunki zwierząt bezkręgowych.

Fot. Robert Mosoń Żubry http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=194&Itemid=201

Bieszczadzki Park Narodowy - walory przyrodnicze

- jedyny na terytorium Polski fragment przyrody Karpat Wschodnich z charakterystycznym układem piętr roślinno-klimatycznych: piętro pogórza, regiel dolny, połoniny,

Fot. Paweł Szymański Połonina Caryńska z Wetlińskiej

- naturalne biocenozy puszczańskie z fauną dużych ssaków kopytnych m.in: żubry linii nizinno-górskiej, jelenie w ekotypie karpackim,

- jedna z największych w Europie i największa w Polsce ostoja dużych ssaków drapieżnych: niedźwiedzi brunatnych, wilków, rysi, żbików (żyją tu żbiki "czystej krwi"),

- cenna populacja ptaków drapieżnych m.in. orlik krzykliwy, orzeł przedni i sów m.in. puchacz i puszczyk uralski,

- połoniny z osobliwymi zbiorowiskami z florą subalpejską i wschodniokarpacką,

Fot. Beata Kalitan Prosiennicznik jednogłowkowy na pierwszy planie, gatunek wysokogórski

- fenomen przyrodniczo-kulturowy "kraina dolin" z torfowiskami wysokimi, półnaturalnymi łąkami, pastwiskami, ziołoroślami i szuwarami,

- bogata fauna zwierząt endemicznych, w tym bezkręgowych.

Fot. Grzegorz Tokarz Torfowisko wysokie w Tarnawie

Bieszczadzki Park Narodowy wraz z otuliną schodzi w skład Obszaru Natura 2000: PLC180001 Bieszczady, którego powierzchnia wynosi 111 519,5 ha. Jest to zarówno Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków jak i Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk. Nasz region jest ważny w skali Europy dla zachowania siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków roślin i zwierząt.

Fot. Jernej Prosinecky

Bieszczadach jest inny niż w pozostałych pasmach polskich Karpat układ piętr klimatyczno-górskich. Mamy trzy piętra, wyróżnia się: piętro pogórza sięgające do ok. 500-550 m n.p.m., piętro regla dolnego sięgające do ok. 1150 m n.p.m. oraz piętro połonin, czyli zbiorowisk aubalpejskich i alpejskich, które rozciąga się pomiędzy górną granicą lasu po szczyty. BdPN położony jest powyżej 600 m n.p.m. więc mamy tu dwa piętra roślinno-klimatyczne: regla dolnego i połonin. Słynna "kraina dolin" czyli nasz fenomen przyrodniczo-historyczny - tereny nieistniejących wsi jest częścią regla dolnego.

Fot.  Jernej Prosinecky Moczarne - ochrona ścisła BdPN

Regiel dolny na terenie BdPN rozciąga się od 500 m n.p.m. do 1150 m n.p.m., miejscami dochodzi do 1250 m n.p.m. Masywy górskie porasta przeważnie buczyna karpacka w podzespołach: kwaśnym, żyznym, z miesięcznicą trwałą, z czosnkiem niedźwiedzim, z runem ziołoroślowym, trawiaso-turzycowa. Głównym gatunkiem lasotwórczym jest buk. Oprócz tego występują: dolnoreglowe bory świerkowo-jodłowe, jaworzyny, w dolinach rzecznych olszyny. W tzw."krainie dolin" mamy: zbiorowiska ruderalne, siedliska segetalne (pola uprawne), łąki i pastwiska, torfowiska oraz niewielkie płaty grądów.

Fot. Marek Kusiak Bukowe Berdo

Połoniny są specyficznym piętrem klimatyczno-roślinnym charakterystycznym dla Karpat Wschodnich, na terenie naszego kraju występują tylko Bieszczadach.  Mają charakter naturalny, ale ich zasięg i szata roślinna została przekształcona przez człowieka. Obecnie wyróżnia się tu ok. 30 zbiorowisk roślinnych ziołoroślowych i zielnych. Połoniny możemy podzielić na trzy strefy uzależnione od wysokości: zbiorowiska ziołoroślowe połonin z charakterystycznymi subalpejskimi zespołami krzewiastych jarzębin i olszy zielonej, traworośla i ziołorośla (to te charakterystyczne trawy i borówczyska) oraz zbiorowiska subalpejskie i alpejskie w partiach przyszczytowych i szczytowych.

Fot. Ewa Dudzińska-Szybowska Połonina z ciemiężycą białą

Cały obszar parku podzielony jest na trzy formy ochrony przyrody: ścisłą, czynną i krajobrazową. Ochroną ścisłą objęto ekosystemy o wybitnych walorach przyrodniczych, na terenie BdPN to ok . 70 % powierzchni. Są tu przede wszystkim lasy o charakterze naturalnym, część połonin, zlewnię potoków Terebowca i Górnej Solinki. Jej powierzchnia w ha wynosi 18 557, 38 ha, z czego lasy stanowią 16 918,46 ha, połoniny 1 606,29 ha, rzeki i potoki 9,92 ha, zabudowa i drogi 22,71 ha. Ochroną częściową objęto kompleksy leśne przeznaczone do przebudowy pod względem struktury i składu gatunkowego, "krainę dolin" z zbiorowiskami półnaturalnymi, które należy wykaszać i wypasać wraz z torfowiskami wysokimi i niskimi zniszczonymi przez melioryzację, oraz część połonin, gdzie są przeprowadzane  koszenia i ma być eksperymentalny wypas. Obszar ochronny czynnej to 8 101,22 ha.  Ochrona krajobrazowa to obszar, gdzie jest prowadzona normalna działalność czyli teren wsi znajdujących się w granicach parku narodowego. Obszar ochrony krajobrazowej to 91 ha.

Fot. Robert Mosoń Często jedyną pamiątką po nieistniejącej wsi są kępy roślin ogrodowych

Bieszczadzki Park Narodowy jest dobrze udostępniony turystycznie, posiada  rozwiniętą sieć szlaków i ścieżek edukacyjnych i ma rozbudowaną infrastrukturę turystyczną. Oznakowanie szlaków jest przeważnie bez zarzutu, na trasach są schodki, pomosty, mostki, poręcze, deszczochrony, wiaty, na węzłach szlaków tzw. ekologiczne toalety. Część kopuł jest zabezpieczonych przed zniszczeniem za pomocą barier. Na terenie BdPN są szlaki piesze,  konne oraz szlaki rowerowe w tzw. worku bieszczadzkim. Długość szlaków pieszych wynosi 140 km, zdecydowana większość jest poprowadzona przez lasy i połoniny.  Średnia gęstość szlaków wynosi 4,7 m na/ha, na połoninach wynosi ona aż 18,6 m/ha.

Fot. Ewa Dudzińska-Szybowska Mała Rawka

Opracowanie Lucyna Beata Pściuk przewodnik górski, pilot wycieczek 502 320 069

Polecam nasze usługi przewodnickie - cena  od 250 zł netto, od 350 brutto  faktura VAT. Programy wycieczki przygotowuję indywidualnie dla każdej grupy dostosowując je do możliwości finansowych i zainteresowań grupy. Proszę o kontakt telefoniczny 502 320 069 Bieszczady i okolice oferują dla grup zorganizowanych multum atrakcji, wśród nich są: wycieczki górskie, wycieczki po ścieżkach dydaktycznych, spacery po górskich dolinach, miejscach cennych przyrodniczo, wycieczki rowerowe, spływy kajakowe  i na pontonach, jazda konna pod okiem instruktora, bryczki, wozy traperskie, prelekcje, pokazy filmów przyrodniczych, diaporam,  warsztaty przyrodnicze, warsztaty kulturowe, warsztaty fotografii przyrodniczej, pokazy ptaków drapieżnych, wizyty w wielu ciekawych miejscach np. hangary na szybowisku w Bezmiechowej, bacówkach z serami Bacówka Nikosa 504 750 254, zwiedzanie muzeów,  galerii, cerkwi i dawnych cerkwi,  ruin, "zaliczanie" punktów widokowych, nawiedzanie sanktuariów, izby pamięci prymasa Wyszyńskiego, spacer po udostępnionych turystycznie rezerwatach, rejsy statkiem  po Jeziorze Solińskim, żaglowanie po Jeziorze Solińskim spotkania z naukowcami, ludźmi kultury, artystami itd. np. przy ognisku, zakup ziół i przypraw u Adama (Numer telefonu do Adama 723 652 669, towar można zamówić drogą pocztową.) itp. Koszt obiadu to w przypadku grup młodzieżowych jest od 15 zł do 25 zł. W tym roku mamy bardzo rozwiniętą ofertę edukacyjną na którą składają się warsztaty i prelekcje: kulturowe, przyrodnicze, związane ze starymi rzemiosłami, fotografii przyrodniczej itd. Cena od 800 zł/grupa warsztaty przyrodniczo-fotograficzne, od 12 zł/os warsztaty pieczenia chleba i proziaków, robienia masła i smażenie konfitur.

Polecamy MRB "Karpaty Wschodnie"

http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=223&Itemid=230

Fot. Jernej Prosinecky Kińczyk Bukowski na granicy BdPN i UPN.

My na facebooku