PN Połoniny powstał w 1997 r., jest to najmłodszy park narodowy na Słowacji. Znajduje się w północno-wschodniej części tego kraju w przeważnie w Bukovskich vrchach, tak Słowacy nazywają swoją część Bieszczadów. Bukovske vrchy to najdalej na północy - wschód wysunięta część Słowacji. Graniczą od północy z polskimi Bieszczadami, na południu z masywem Wyhorlatu, od zachodu Laborecka vyrchowyna. Podobnie jak nasze Bieszczady są częścią Karpat fliszowych, zbudowane są ze skał osadowych, głównie piaskowców i łupków. Zrąb pasma górskiego tworzy jednostka dukielska mająca liczne obniżenia.   Rzeźba górska rusztowo-kratowa. Bukovske vrchy odwadniają: Alley i Uvlianjanka, które po stronie ukraińskiej wpadają do Uhu, Cirocha. Ten masyw górski w dużej mierze zamieszkują Rusini, są tu także duże skupiska Cyganów. Dominuje wyznanie grekokatolickie i prawosławne. Najwyższym szczytem jest Kremenaros (Krzemieniec), drugim co do wielkości jest Velky Bukovec. Na Kremenarosie znajduje się trójstyk - stykają się granice Słowacji, Polski i Ukrainy. Ciekawostką są tu jaskinie szczelinowe znajdujące się w okolicy granicy słowacko-ukraińskiej. Zostały przebadane, jedna z nich ma 28 m głębokości, a druga 26 m.

Fot. Robert Mosoń

Park jest udostępniony turystycznie. PN Poloniny to najrzadziej odwiedzany park narodowy na Słowacji. Wędruje się tu godzinami nie spotykając człowieka. Na szczęście i tu powoli rozwija się turystyka, w tym baza noclegowa. Zapraszam do prezentacji o bieszczadzkich, słowackich szlakach  http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=58&Itemid=65

Fot. Maciej Bajcer

Jego pow. to 29805 ha, przeważnie znajdująca się w trzeciej kategorii ochrony, niestety tylko 6 % to pralasy będące w 5 kategorii ochrony, czyli podlegają ścisłej ochronie. Polecam ciekawy artykuł o pralasach " Ochrona pralasów - relikwii dzikiej przyrody" Stefana Stojko http://pracownia.org.pl/dzikie-zycie-numery-archiwalne,2174,article,3253 Park położony jest na terenie mezoregionów: Bukowskich Wierchów, Niskich Beskidów i Vyhorlatu. Granica parku jest skomplikowana, najłatwiej przedstawić północną, gdyż opiera się na granicy polsko-słowackiej od Kremenarosu po Balnicę, potem kluczy od Osadnego za Sninę wkaczając na moment w Wyhorlat, wchodzi na grzbiety od Stakcina po Berezovec, aby dojść przez masyw Nastaz do granicy słowacko-ukraińskiej i Kremenarosu.

Fot. Marek Kusiak Pralas na szlaku Nova Sedlica-Kremenaros

To największe i najstarsze drzewostany na Słowacji o charakterze zbliżonym do pierwotnego. Dominuje tu buczyna karpacka. Na terenie PN Poloniny występuję jeszcze na terenie Słowacji jodła. To są już pojedyncze enklawy tego gatunku, który w kraju naszych południowych sąsiadów zanika. PN Połoniny ma otulinę o pow. 10 973 ha będącą w drugiej kategorii ochrony.

Fot. Małgorzata Różowicz

Park należy do 2 kategorii IUCN podobnie jak wszystkie parki narodowe w Polsce . Jego lesistość jest wysoka i wynosi 81 %, 16 % stanowią tzw. połoniny czyli wykaszane raz na rok lub raz na dwa lata łąki w pasie szczytowym pasma granicznego. Za najpiękniejsze uchodzą te  w okolicy Pľaše, Ďurkovca, Riabej skaly i Kamennej lúky. Nie ma chętnych do prowadzenia wypasu kulturowego. Roślinność owych łąk ma charakter zbliżony do naszych połonin. PN "Poloniny" słynie z bioróżnorodności .W sumie rośnie tu około 1000 gatunków roślin naczyniowych, wśród nich są subendemity wschodniokarpackie: jaskier karpacki, wężymord górski, goździk brodaty, fiołek dacki, Euphorbia sojakii i rośliny ciepłolubne, w tym wiele wschodniokarpackich z niewystępującym u nas jaskrem karpackim. Jest tu 342 gatunki mchów, 210 gatunków porostów oraz 1207 gatunków grzybów.

Fot. Marek Kusiak Groszek wschodniokarpacki

Park narodowy Połoniny to ostoja zwierząt.Występuje tu około 3600 gatunków bezkręgowców . Z kręgowców odnotowano 294 gatunki, z tego 13 gatunków ziemnowodnych, 8 gatunków płazów, 198 gatunków ptaków i 55 gatunków ssaków. Żyje tu wiele gatunków chronionych, w tym 13 gatunków drapieżników: niedźwiedzie, wilki, rysie, żbiki, dość liczna jest populacja wydr. W 2004 r. z powrotem wprowadzono w środowisko żubry. Bobry zaś same się reintrodukowały przechodząc ze strony polskiej.

Fot. Marek Kusiak Jelonek rogacz

Na terenie Parku są piękne pralasy: Stužica, Jarabá skala, Rožok, Pľaša, Havešová i Stinská. Mają one status narodowych rezerwatów. Stužica, Havešová i Rožok w Bukowskich vierchach wpisane na listę dziedzictwa ludzkości UNESCO. Stužica jest chroniona od 1908 r. Do ich ochrony przyczynił się Mirosław Polieszczuk, jeden z prekursorów ochrony przyrody w tej części Słowacji.

Fot. Mariusz Strusiewicz Puszczyk uralski

PN Połoniny jest częścią Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery  "Karpaty Wschodnie", który powstał w 1992 r.  Pierwotnie objął po stronie  polskiej obszar Bieszczadzkiego Parku Narodowego i jego otuliny czyli Ciśniańsko-Wetlińskiego Parku Krajobrazowego i Parku Krajobrazowego Doliny Sanu i po stronie słowackiej Chroniony Krajobrazowy Obszar "Wschodnie Karpaty", który został w 1997 r. przekształcony w Park Narodowy Połoniny. Następnie po pewnych perypetiach dołączyła do rezerwatu strona ukraińska z Użańskim Parkiem Narodowym zwanym dawniej Stużycia i Nadsańskim regionalnym Parkiem Krajobrazowym.

Fot. Jernej Prosienecky Dziurkowiec i Płasza

Pisząc o PN "Połoniny" warto wspomnieć o słowackich żubrach. Od 1999 r. Polska Akademia Nauk dzięki pomocy WWF realizuje program restytucji żubrów w Karpatach. Naukowcy chcą stworzyć metapoplację żubrów linii nizinno-górskiej, czyli mających domieszkę krwi żubra kaukaskiego żyjącą na terenie Polski, Ukrainy, Słowacji, Rumunii. W 2004 r. na terenie nieistniejącej wsi Ruskie naukowcy słowaccy stworzyli zagrodę aklimatyzacyjną do której przywieziono z ogrodów zoologicznych m.in. z Holandii i Szwajcarii samice, które wcześniej zostały sprawdzone pod względem genetycznym. Po roku 5 żubrów zostało wypuszczonych z zagrody. Po pewnym czasie dołączył do nich byk o imieniu Pisztal, który przybył na Słowację z Polski w poszukiwaniu jak to ładnie Słowacy mówią frajerek. Żubry zdziczały, czują się dobrze w nowym środowisku, rozmnażają się. Są monitorowane, część ma założoną obrożę telemetryczną. Niestety, w stadzie dochodzi do wypadków. Jedna z samic zdechła przy porodzie, nie udało się uratować maleństwa, zanim przybyli naukowcy wyziębiło się. Nie udało się też uratować żubrzyka, który uciekając przed człowiekiem spadł w przepaść. Złamał sobie nogę, został poddany operacji, wstawiono mu w nogę 6 platynowych płytek, po wybudzeniu się z narkozy zmarł. Do stada dołączane są następne żubry z hodowli, w ten sposób wzbogaca się pulę genową. Najsłynniejszy słowacki żubr ma na imię Arczi. To samiec, który bardzo lubi wędrować. Najdalsza jego wędrówka to przejście 176 km. Dotarł w okolice Nowej Spiskiej Wsi, gdzie postanowił zapoznać się w celu jednoznacznym z krowami w pewnej potężnej hodowli. Był z nimi przez kilka dni. Jeden z pastuchów zabrał krowy z pastwiska, chciał zagnać i jego ale żubr postawił się i nie chciał zejść z pastwiska. Wtedy Cygan troszeczkę zdenerwował się i zawiadomił właściciela hodowli, że jeden z byków jest dziwny i nie może sobie z nim poradzić. Gospodarz od razu wezwał naukowców, żubr z powrotem trafił do PN "Połoniny". Żubry słowackie podobnie jak polskie przemieszczają się sezonowo, zimą poszukują miejsc dogodnych do żerowania znajdujących się w osłoniętych dolinach. Dziennie żubry stadne pokonują 1-3 km, a wędrujące samce do 10 km. Żerują przeważnie w jednym miejscu w lesie od 1 do 3 dni, a w odsłoniętych dolinach 10-14 dni. Dziennie zjadają do 32 kg, latem 67 % ich pożywienia stanowią rośliny zielne, trawy, a 33 % kora, gałęzie i liście. Zimą są dokarmiane. Stado średnio liczy 10 osobników.

Fot. Marek Kusiak Żubr /Bison bonasus/

Z ciekawostek związanych z PN Połoniny warto wymienić jeszcze  jedną. Znajduje się tu populacja łosia. Te ssaki przywędrowały z Polski. Na szczęście na Słowacji emigrantów potraktowano łagodnie, pozwolono im żyć. Bieszczadzkie łosie zostały wybite przez myśliwych jako gatunek obcy naszej przyrodzie.

Fot.

Na terenie PN Poloniny znajduje się zbiornik wody pitnej Starina, który zaopatruje około 10 % ludności Słowacji w wodę pitną. Jego budowę rozpoczęto w 1981 r,  ukończono w 1987 r, a  uruchomiono rok później. Jest to zapora typu ziemnego o wysokości 50 m i długości 311 m, w podstawie ma 310 m, w koronie 7 m. Długość zalewu to 3,5 km, powierzchnia zatopionego obszaru 281 ha.

Fot. Marek Kusiak Zalew Starina

To sztuczne jezioro zostało zlokalizowane na dziale wód, wpadają tu tylko rzeczki i potoczki z czystych, pozbawionych osiedli ludzkich Bukoskich vrchów. Wśród nich jest: Cirocha, Strużica, Berezovec. Zbiornik powstał przestało istnieć 7 wsi górskich, wśród nich przepięknie położone, widoczne z Przełęczy Ruskiej - Przełęczy nad Rozrokami Ruske. W sumie wysiedlono 3463 mieszkańców, zniszczono 769 domów.

Fot.  Marek Kusiak Ruske

Warto także wspomnieć o Parku Ciemnego Nieba "Połoniny" który obejmuje swoim zasięgiem teren parku narodowego. Mamy tu do czynienia z niebem niezanieczyszczonym światłem. Nie docierają bowiem tu łuny świateł z wielkich miast, nie ma osiedli, możemy spojrzeć w górę i zobaczymy takie niebo, jakie widzieli nasi przodkowie. Takie z 2 000 gwiazd. Po stronie polskiej jest Park Gwieździstego Nieba "Bieszczady".  Tak o Parku Ciemnego Nieba pisze Maria Csataryova w ciekawej książce "Kompleksowa analiza potencjału rozwoju turystyki wiejskiej na pograniczu polsko-słowackim": "Wyjątkowo zachowane nocne środowisko w Parku Narodowym Poloniny , który leży na granicy z Polską i Ukrainą było podstawą ogłoszenia , z okazji Międzynarodowego Roku Bioróżnorodności 2010, pierwszego obszaru ciemnego nieba na Słowacji. Teren parku został wyznaczony przez rzeczywisty obszar PN Poloniny (29 805 ha). Sąsiaduje z Bieszczadzkim Parkiem Narodowym, który znajduje się na terenie Polski  oraz z Użańskim Parkiem Narodowym na Ukrainie. Park Narodowy Poloniny zalicza się zatem do 24 ciemnych parków świata, z których tylko 6 znajduje się w Europie. Niezwykle mała gęstość zaludnienia (tylko 6 os/km2) zapewnia, że wpływ człowieka na środowisko jest minimalny i nocne biorytmy wszystkich żywych organizmów są najmniej zakłócone. (Rapavy, Begeni 2011). Również dzięki temu jest tutaj niezwykła koncentracja endemicznych i zagrożonych gatunków roślin, grzybów i zwierząt. Naturalna nocna ciemność tego obszaru pozwala zobaczyć do 2000 gwiazd w czystą, bezksiężycową noc. W skali Bortle'a osiąga poziom od 2 do 3, dzięki czemu możemy cieszyć się pięknie ustrukturyzowaną Drogą Mleczną. Ponieważ jasność nocnego nieba w tym obszarze osiąga 21,7 mag/arcsec2, jak podaje Duris (2012), w okresie równonocy widzimy słabe światło zodiakalne - które jest spowodowane rozpraszaniem światła słonecznego przez pył kosmiczny w obłoku pyłu wokół epileptyki, a także prześwietlenie, lekkie rozjaśnienie zodiakalnego  światła w miejscu leżącym na przeciwko Słońca."

Fot.Bogusław Sołtysik Nova Sedlica

Tego rodzaju zabytki nazywane są na Słowacji  pamiątkami kultury, wśród nich są  drewniane cerkwie obrzędku wschodniego w Topoli, Uličskom Krivom, Ruskom Potoku i Jalovej. Tu także zaliczyłabym zabytek techniki jakim niewątpliwie jest droga Porta Rusica. Porta Pusica powstała w latach 1861-65 uchodzi za najstarszy i  zachowany w miarę  dobrym stanie trakt handlowy wybudowany na Górnych Węgrzech. Łączył on Michalowce z Baligrodem, proszę pamiętać, że wtedy byliśmy częścią monarchii Habsburgów. Wybrukowany trakt wiódł m.in.  przez Ruske, Ruske sedło do Roztok, ten odcinek najlepiej się zachował. Na odcinku ok. 4 km możemy podziwiać osiągnięcia ówczesnej myśli technologicznych, trasa jest odwodniona, zachowały się oryginalne przepusty, mostki, rogatki, słupki kilometrowe. Wędrując traktem możemy podziwiać krzyż choleryczny z 1853 r,  pomnik poświęcony armii radzieckiej (przez słowackie Bieszczady przebiegała linia Arpada wybudowana w latach 1943-44, Ryske było niezależnym punktem oporu silnie obsadzonym przez Niemców broniącym przejścia linii Karpat, wojskowi radzieccy zastosowali fortel, wyciągnęli jeden czołg na dominującą nad osadą Płaszę skąd ostrzeliwali wieś, Niemcy sądząc, że przeciwnik przedarł się przez góry i obawiając się okrążenia opuścili dolinę Cirochy), jaskinię w której zbójnicy przechowywali łupy, źródło Cirochy.

Fot. Grzegorz Tokarz Pomnik położony tuż obok traktu

W literaturze popularno-naukowej i krajoznawczej niewiele jest ciekawych, rzetelnych  publikacji dlatego polecam polecam ciekawy artykuł Martiny Vlasakovej "Zmiany struktury użytkowania gruntów na terenie obecnego Parku Narodowego Połoniny (Słowacja) w wyniku przemian społeczno-ekonomicznych", który ukazał się w nowym 21 tomie "Roczników Bieszczadzkich". Zapraszam do zapoznania się z podsumowaniem. Całość dostępna w pdf http://www.bdpn.pl/dokumenty/nauka/2013/rb21/art09.pdf

"Podsumowanie :Parku Narodowym Połoniny, wykazuje znaczące jej przekształcenia. Istotna jest ocena wpływu na te zmiany uwarunkowań społeczno-ekonomicznych oraz legislacyjnych. Zaniechanie gospodarowania na użytkach zielonych (wypas, koszenie) nieuchronnie prowadzi do autogenicznych zmian w krajobrazie, w wynikuktórych następuje zanik terenów rolnych w związku z sukcesją lasu (Jančura i in. 2007). Grozi to utratą różnorodności biologicznej obszaru (zmniejszenie różnorodności gatunkowej w obrębie zbiorowisk trawiastych i zielnych). Przywrócenie gospodarki rolnej może zatrzymać lub złagodzić procesy sukcesyjne naopuszczonych terenach wokół Zbiornika Wodnego Starina i będzie podstawą dla zachowania naturalnych i kulturowych walorów obszaru. Utrzymanie typowego dla danego regionu krajobrazu odgrywa ważną rolę w zachowaniu jego walorów,zarówno przyrodniczych jak i widokowych (Jančura i in. 2010). Przyrodniczawartość obszaru zależy nie tylko od ilości chronionych gatunków i siedlisk, ale również od zachowania różnorodności gatunkowej i siedliskowej. Oprócz obszarów chronionych (rezerwatów przyrody) należy zwracać uwagę również na obszary nie będące pod ochroną prawną i reagować na wszelkie symptomy negatywnych zmian poprzez zmianę sposobu zarządzania."

Fot. Grzegorz Tokarz PN Poloniny

Bukovske vrchy graniczą z Wyhorlatem, który jest znacznie bardziej popularny na Słowacji. Polecam to pasmo Karpat Środkowych dość dobrze udostępnione turystycznie. Słowackie Bieszczady i Wyhorlat są ładnie widoczne m.in. spod słynnego schronu na Połoninie Wetlińskiej zwanego Chatką Puchatka, ze strony polskiej widać morze zieleni. I tam rzeczywiście dominują lasy. Warto wiedzieć, że Vyhorlat jest najbliższym nas   czynnym tektonicznie pasmem górskim, jak tam trzęsie się ziemia to odczuwają urządzenia zainstalowane m.in. koło Kalwarii Pacławskiej.  Zapraszam do wątku o wyhorladzkich szlakach http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=169&Itemid=175

Fot. Małgorzata Różowicz

Istnieją dobrze przygotowane obozowiska Nová Sedlica - sedlo pod Čierťažou (miejsce biwakowe)

Nová Sedlica - Poľana , Stakčín - Ruské sedlo (miejsce biwakowe) ,Stakčín - Starina, ,Runina - Poloninský Potok,  Ulič - Šváby. Są tu także godne polecenia szlaki rowerowe: Stakčín - Ruské - Topoľa - Príslop - Stakčín (wokół Stariny), Stakčín - Príslop - Ulič - Ruská Volová - Stakčín (wokół Nastazu), Ulič - Zboj - Nová Sedlica , Ulič - Ruský Potok - Runina.

Fot. Marek Kusiak Velka Polanka Miejsce cerkiewne

Według polskich geografów Bieszczady leżą na ternie trzech państw: Polski, Ukrainy i Słowacji. Są terenem bardzo cennym przyrodniczo więc jest to obszar objęty różnymi formami ochrony przyrody.   Mamy trzy bieszczadzkie parki narodowe: Bieszczadzki, PN Poloniny i Użański Park Narodowy, które wraz ze swoją otuliną wchodzą w skład Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery "Karpaty Wschodnie". BdPN w ramach współpracy ze słowackim PN Poloniny wytyczył dwie transgraniczne ścieżki przyrodnicze. Pierwsza z nich "Wieka Rawka-Kremenaros-Nova Sedlica"  licząca 39 przystanków wiedzie z węzła szlaków na Wielkiej Rawce do Novej Sedlicy do stacji terenowej PN Poloniny. Jest to teren puszczy karpackiej, gdzie bytują wielkie drapieżniki więc oznakowaną ją symbolem niedźwiedzia brunatnego. Druga ścieżka Wetlina-Rabia Skała-Runina  oznakowana symbolem nadobnicy alpejskiej prowadzi od granicy BdPN w okolicach Weliny do słowackiej Runiny. Liczy sobie 36 przystanków. Trasy polecam tylko wytrwałym wędrowcom.

Fot. Marek Kusiak Nova Sedlica

Ścieżka edukacyjna im. Mirosława Poliszczuka wiedzie wokół miejscowości Ulicz przez południową część pasma Nartaz będącego częścią Bukovskich vrchów. Ta ścieżka to jedyny szlak wiodący przez to pasmo położone zarówno po stronie słowackiej jak i ukraińskiej. Ma kształt pętli, zaczyna się i kończy przy budynku UG, czas przejścia to ponad 4 godziny, trasa dla początkujących turystów średniotrudna, suma przewyższeń 277 m. Liczy sobie 10 przystanków, posiada dobrą infrastrukturę szlakową w postaci mostku na Uliczce, wiat, platformy widokowej na na Holicy na wysokości 538 m n.p.m., tablic informacyjnych.
Ścieżka jest poświęcona Mirosławowi Poliszczukowi (1909-1997) leśnikowi,wielkiemu miłośnikowi Karpat Wschodnich, założycielowi pierwszej we wschodniej Słowacji organizacji, której celem była ochrona przyrody, pracownikowi CHKO Vychodne Karpaty. To on przyczynił się do skutecznej ochrony pralasów w rezerwatach Stuźica, Rabia Skala, Plasza i Rożok. Urodził się 27.5. 1909 r na dzisiejszej Ukrainie, studia skończył we Lwowie. w 1945 r. przeniósł się wraz ze swoją rodziną na Słowację, od 1950 r. pracował jako główny inżynier leśnictwa w Uliczu, tu w 1965 r. założył stowarzyszenie "obrońców przyrody" działające przy Muzeum Narodowym w Pradze, został pochowany w Uliczu. W tej miejscowości znajduje się jego pomnik - duży głaz z tablicą pamiątkową. Wędrując tą trasą możemy poznać nie tylko przyrodę PN Połoniny ale także zapoznać się z historią okolicy. Ścieżka bowiem wiedzie obok murowanej, neobarokowej cerkwi z 1867 r., polichromie z 1887 r., cmentarza z I wojny św. na którym pochowano 71 żołnierzy, w tym gen. Mikołaja Mikołajewicza Murbucha, upamiętnienia Rudolfa Winera (1907-1942), organizatora strajku pracowników leśnych w 1934 r. (został zamordowany przez węgierskich faszystów w Użgorodzie), w pałacyku z XVIII w. prowadzi tzw, drogą hrabiowską przez park dworski - ładna aleja dębowa w pasmo Nartazu.
Ładne panoramy są z Wysokiego Nartazu (545 m n.p.m.) i z Holicy (538 m.n.p.m.) - widok na Wyhrolat, Bukovskie vrchy, ukraiński Użański Park Narodowy, zahacza też i na polska stronę - Kińczyk Bukowski, Przełęcz Użocka.
Pasmo Nastazu było miejscem ukrywania się 50 osobowej drużyny przesłynnego herszta zbójnickiego Fedora Hlavatego, Rusina urodzonego w Ruskiej Woli - Nasti. Jest on zaliczany do grona najsłynniejszych zbójników, jego sława przewyższała sławę Janosika i Oleksy Dobosza razem wziętych. Działał on na terenie przygranicznym, rabował na obszarze dzisiejszej Słowacji i Polski w XV w. , w skład drużyny wchodzili poddani "humenskiego państwa". Szczególnie aktywnie działał w latach 1492-1495, wsławił się pogróżkami skierowanymi do rajców Bardejowa, za powiedzenie jego dwóch kamratów Timka i Vlaska zażądał okupu w wysokości 400 złotych, grodził w razie nie wpłacenia okupu spaleniem miasta . W muzeum w Bardejowie (kopia w muzeum ukraińskim w Świdniku) zachował się ten list z 12 lipca 1493 r. nazywany pierwszym karpackim komiksem - Vy zly a nespravedlivy lude Bardiowcy, vy ste naszych bratow daly zveszaty, ludy dobrich a nevinnich, jako mordere necnotlyvy, ktory any vam, ani zadnomu nicz nebili vinni. A pretos, gestli nam priatelom a rodovi ich za nich nepolozite czeteri sta zolotich ve zoloce do troch nedeli v klastore v Mogili v Cracova alebo v cartysov v Lechniczi, tedi na vaszych hordlech y na vaszym ymaniv y na vaszich podanich se bvd dvlvho, bvd cratko takto se mstiti budemy pocvd naszeho rodv stava. Tot list pysan s hor dzen svateho Jacvba Poniżej były rysunki przedstawiające pożar miasta, szubienicę, rusznicę,szabli i nazwy złupionych przez bandę miast: Orawy, Murania, Dunagesz, Sanoka, Rymanowa i Przemyśla. Działalność tołhaji na szlakach handlowych zahamowała handel na szlakach wiodących do Polski dlatego też mieszczanie Koszyc wynajęli 400 zbrojnych za sumę 1600 denarów aby pojmali zbójników. Tylko w legendach zbójnicy rabują bogatych aby obdarowywać biednych, w rzeczywistości wszyscy ci, którzy mieli jakikolwiek dobytek obawiali się napadów. Drużyna przeważnie po większym rabunku i na okres zimowy chroniła się w Polsce. Fedot Hlavaty został pojmany w w 1495 r. i stracony w Trebieszowie. Pozostała legenda o jego skarbach schowanych gdzieś na stokach Nastazu, a być może tam gdzie przeważnie chronił się czyli w okolicach Stakcina, Ruskiej Wolovej, Viekiej Polany. Pod wzgórzem Kopyto przy studni znajduje się jest bałwan z hieroglifami? (nie potrafię tego przetłumaczyć, a nie byłam tam i nie widziałam), ponoć tu znajduje się zbójnicki skarb.
Opracowałam na podstawie wykładu pracownika PN Połoniny pani Ivety Buralowej, przewodnika "Naucny chodnik Miroslava Poliscuka" i informatora dla nauczycieli " Żijem pod Poloninami żijem tu sad". Niestety, nie mam słowackich czcionek, przepraszam za błędy.

Fot. Marek Kusiak Zimowit jesienny

Polecamy

Rezerwat Biosfery "Karpaty Wschodnie" http://www.grupabieszczady.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=223&Itemid=230

Osadne

Fot. Marek Kusiak Panorama ze Snińskiego Kamienia

.